Przedmiotem niniejszej pracy magisterskiej są ślady mitologii germańskiej w języku niemieckim. Celem pracy jest ustalenie, jakie obecnie używane wyrazy oraz frazeologizmy powstały na bazie religijnych przekonań Germanów, jaki zachodzi związek między obecnym brzmieniem danego wyrazu a jego pierwotną, ugruntowaną mitologicznie formą oraz jakie obszary słownictwa bądź frazeologii wykazują najwięcej śladów mitologii i z jakich przyczyn to wynika.Podłożem do rozwiązania wyżej wymienionych problemów jest teoretyczna część pracy. W pierwszym rozdziale opisane zostały źródła wiedzy o mitologii germańskiej oraz – wynikające z ideologicznego obciążenia tej tematyki spowodowanego wykorzystaniem jej elementów w okresie narodowego socjalizmu – jej marginalizowanie w XX wieku, a w konsekwencji również społeczny brak zainteresowania tematyką lub nawet niechęć wobec niej. Następnie zostały przedstawione najważniejsze elementy religijnego świata Germanów, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które pozostawiły długotrwałe ślady dostrzegalne w języku. W czwartym rozdziale analizie zostało poddane słownictwo języka niemieckiego, a w kolejnym frazeologia, pod kątem obecnych w nich śladów mitologii germańskiej. Obszarami języka, w których znaleźć można najwięcej przykładów umotywowania mitologicznego, są – ze względu na ich stały, konserwujący wartości kulturowe charakter – nazwy topograficzne, szczególnie nazwy miejscowości, oraz imiona. Stosunkowo przejrzyste jest również mitologiczne pochodzenie nazw dni tygodnia, szczególnie ze względu na to, że formowały się one w językach germańskich według tego samego modelu. Wreszcie istnieje w użyciu codziennym szereg wyrazów oraz frazeologizmów, których mitologiczne tło jest widoczne dopiero w efekcie analizy ich etymologii, przez co ich związek z religią Germanów nie jest świadomy użytkownikom języka.
The subject of this Master Thesis is the traces of Germanic mythology in German language. The aim is to determine what currently used words and phraseologies are based on Germans religious beliefs, what is the connection between the current word sound and its original, mythologically established form, and what areas of vocabulary or phraseology show the most traces of mythology and for what reasons it results.The theoretical part of the work is the basis for solving the abovementioned problems. The first chapter describes sources of knowledge about Germanic mythology. Next, the most important elements of the religious world of the Germans were presented, with particular emphasis on those that left long-lasting traces visible in the language. In the fourth chapter, the vocabulary of the German language was analyzed, and in the next chapter the phraseology, in terms of the traces of Germanic mythology present in them. The areas of language in which one can find the most examples of mitotic motivation are - due to their constant, conservative values of cultural character - topographic names, especially the names of the towns and personal names. The mythological origin of the names of the days of the week is also relatively clear, especially because they were formed in Germanic languages according to the same model. Finally, there is a series of words and phraseologies in everyday use, the mythological background of which is visible only as a result of the analysis of their etymology, so the language users are not aware of the connection between the German religion and mentioned language forms.
Das Ziel der vorliegenden Arbeit ist die Untersuchung der gegenwärtigen deutschen Sprache hinsichtlich der Spuren der germanischen Mythologie, und zwar mit einer Beschränkung auf den Wortschatz und die Phraseologie. Das Ziel wird in vier Kapiteln ausgeführt. Im ersten Kapitel wird auf Quellen und geschichtliche Umstände eingegangen, die den heutigen Wissensstand über die Glaubensvorstellungen der germanischen Völker bedingen. Danach werden Grundelemente der Religion der Germanen beschrieben, und zwar der Seelenglaube, die Naturverehrung, der Götterglaube und das Weltbild. Darauf folgt eine Analyse der Sprache in Hinblick auf die Spuren der früher beschriebenen Konzepte der germanischen Mythologie. Im dritten Kapitel wird der Vokabelschatz, der auf mythologischer Grundlage entstand, einer Betrachtung unterzogen. Im vierten Kapitel werden deutschsprachige Phraseologismen behandelt, die Elemente der germanischen Glaubenswelt beinhalten.Der Analyse der deutschen Sprache hinsichtlich der in ihr aufbewahrten Glaubensvorstellungen der germanischen Mythologie lässt sich entnehmen, dass in der Sprache relativ viele Relikte der alten Religion erhalten sind und sie sich meistens erst in sprachgeschichtlicher Analyse erkennen lassen, wodurch die Bezüge zu altgermanischen Glaubensvorstellungen im kollektiven Bewusstsein fehlen.Besonders viele Spuren lassen sich im Bereich der Toponymie und der Onomastik wiederfinden, was als Folge des besonderen, das Kulturgut aufbewahrenden Charakters der Toponyme und Personennamen zu verstehen ist. Relativ leicht zu entschlüsseln und deshalb auch allgemein bekannter ist die mythologische Motivierung der Namen der Wochentage. In mehreren Sprachen erfolgte nämlich die Namensgebung der Wochentage nach demselben Muster, weshalb ihre Etymologie ziemlich überschaubar ist. Schließlich gibt es eine Reihe von gewöhnlichen Wörtern und Phraseologismen, die auf altgermanischen Glaubensvorstellungen beruhen und deren mythologische Herkunft bei ihrem alltäglichen Gebrauch gar nicht wahrgenommen wird. Die Wortgestalt änderte sich im Laufe der Zeit und Phraseologismen erhielten aus einer wortwörtlichen allmählich eine metaphorische Bedeutung, wodurch die Bezüge zur Mythologie nicht mehr explizit erkennbar sind.
