Stan szkolnictwa elementarnego w Polsce w okresie rozbiorów

Edukacja towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów. Już w starożytnej Grecji korzystano z wiedzy i doświadczenia nauczycieli podczas procesu kształcenia dzieci. Wraz z biegiem historii rozwijały się różnorodne formy oświaty, aż do wyłonienia się pierwszych placówek edukacyjnych w wiekach średnich. Szkoły parafialne i przyklasztorne, zakładane przez hierarchów kościelnych z czasem ewoluowały by w jedenastym stuleciu po Chrystusie stać się podwaliną klasycznych uniwersytetów. Jednakże dopiero od XVIII stulecia poziom i funkcjonowanie wyżej wymienionych placówek edukacyjnych najniższego szczebla stały się przedmiotem dyskusji w państwach ościennych. Na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów także swoją działalność prowadziły takowe szkoły, reprezentując wyższy bądź niższy poziom. Na stan edukacji rudymentarnej w Polsce pod zaborami złożyło się wiele różnorodnych uwarunkowań społecznych, politycznych czy ekonomicznych z poprzednich wieków oraz ówczesnych dziejów państwa. Relewantną kwestią stało się w niniejszej pracy dyplomowej dokonanie deskrypcji oświaty na poziomie elementarnym tak, aby ukazana została procesualność zmian, jakim ona podlegała w zależności od biegu wydarzeń. Konsekutywnym celem stało się także podkreślenie istotności wiedzy z zakresu dziejów oświaty, aby poszerzać świadomość przyszłej kadry pedagogicznej dotyczącej uwarunkowań oddziałujących na kształt dzisiejszego systemu szkolnictwa. Dzięki holistycznemu przyglądnięciu się procesom oraz zjawiskom w sferze oświaty elementarnej możliwa stała się ekstrapolacja konsekwencji teoretycznych na działania praktyczne w aktualnych realiach edukacyjnych.

Education has accompanied man since the dawn of time. Already in ancient Greece, the knowledge and experience of teachers were used in the process of educating children. Over the course of history, various forms of education have developed, until the emergence of the first educational institutions in the Middle Ages. Parish and monastery schools, founded by church hierarchs, evolved over time to become the foundation of classical universities in the eleventh century after Christ. However, it was not until the eighteenth century that the level and functioning of the above-mentioned educational institutions of the lowest level became the subject of discussion in neighbouring countries. On the territory of the Polish-Lithuanian Commonwealth, such schools were also active, representing a higher or lower level. The state of the rudimentary education in Poland under the Partitions of Poland consisted of many different social, political and economic conditions from the previous centuries and the then history of the state. It became a real issue in this diploma paper to describe education at the elementary level so as to show the processuality of changes to which it was subject depending on the course of events. Consecutive goal was also to emphasize the importance of knowledge about the history of education, to broaden the awareness of future educational staff concerning the conditions affecting the shape of today's education system. Thanks to the holistic observation of processes and phenomena in the sphere of elementary education, it became possible to extrapolate theoretical consequences of practical actions in the current educational realities.