Witz und Humor in Wilhelm Buschs Kindergeschichten

Die vorliegende Arbeit beschäftigt sich mit dem Witz und Humor und ihrer humoristischen Schreib- und Darstellungsweise in den Bildergeschichten von Wilhelm Busch. Die Frage, wie diese Ausdrucksformen gestaltet werden, spielt in vorliegender Arbeit eine Schlüsselrolle. Das Thema scheint besonders erforschungswert aufgrund der großen Dimension des Humors zu sein, der auf zwei einhergehenden Ebenen vollbracht wird. Als die Erste tritt die Bebilderung hervor, die durch einen Duktus von Busch gekennzeichnet ist. Der Text, also die zweite Ebene, gibt einen kurzen Kommentar zu dem Bilderbogen, pointiert ein Schicksal der Helden oder bekundet eine Belehrung bzw. Warnung. Aus diesem Konglomerat vom Text und der Bebilderung resultiert am häufigsten schwarzer Humor, der durch gezeichnete grauenhafte und brutale Begebenheiten zum Ausdruck gebracht wird. Diese Arbeit konzentriert sich auf die literarische Abhandlung, die den Humor der Bildergeschichten zu thematisieren versucht, deshalb Mehrheit von der Arbeit den Komikarten gewidmet wird. Die Arbeit besteht aus 4 Kapiteln. Das erste Kapitel beschäftigt sich mit der theoretischen Analyse der Bildergeschichte als Gattung. Darüber hinaus wird die Pantomimen-Bild-Geschichte und ihre Merkmale behandelt. Darauf aufbauend, wird im zweiten Kapitel diskutiert, dass in den Geschichten die zwei wichtigsten Formen des Humors auftauchen: die Groteske und schwarzer Humor. Im Fokus des dritten Kapitels stehen die Komikarten, deren Analyse vor allem auf dem theoretischen Werk von Henri Bergson basiert. Der Wortkomik widme ich die Mehrheit dieses Arbeitsteiles, weil es in den vorigen Kapiteln auf die Gestaltung der Sprache verzichtet wird. Als die Hauptbegriffe fungieren hier der Witz und Schwank. Das letzte Kapitel befasst sich mit der Figurengestaltung der Familie, Bauern und Kinder.

Niniejsza praca zajmuje się literaturoznawczą analizą żartu i humoru w historyjkach obrazkowych przedstawiciela niemieckiego realizmu mieszczańskiego - Wilhelma Buscha. Przedmiotem rozważań są zarówno historyjki pantomimiczne jak i te wzbogacone rymowanym komentarzem autora. Dla celów pracy najbardziej pomocnymi były historyjki o rozbudowanej formie, czyli te składające się z obrazka/obrazków i tekstu. Na ich podstawie szukano odpowiedzi na przedstawione we wstępie oraz w kolejnych rozdziałach kwestie dotyczące pojawiających się u Wilhelma Buscha rodzajów humoru, a także komizmu. Bazując na takich dziełach teoretycznych jak „Śmiech” Henri Bergsona została podjęta próba systematyzacji środków wyrazu, a tym samym zestawienie cech charakterystycznych dla danej kategorii estetycznej bądź humorystycznej objawiającej się w historyjkach. Dlatego też w rozdziale pierwszym dokonano przeglądu i analizy pojęcia, jakim jest „Bildergeschichte”. Na drodze egzemplifikacji wybranych historyjek obrazkowych w kolejnych rozdziałach zostają opracowane pojęcia czarnego humoru, groteski, a w końcu trzech głównych rodzajów komizmu (komizmu sytuacyjnego, charakteru i słowa). Rezultatem opracowywania strony literackiej historyjek obrazkowych jest rozbudowany zakres trzeciego rozdziału, w którym pojęcie komizmu słowa zostaje poszerzone o niezbędną analizę dźwiękonaśladowczych form jako wyrazu ekspresji oraz naświetlenie problematyki zarówno żartu jak i farsy. Rozdział ostatni to ogólny, podsumowujący opis kształtowania przez autora najczęściej występujących bohaterów. Prezentacja postaci prostego i ograniczonego człowieka odbywa się na przykładzie wcześniej nieanalizowanych historyjek. Analogicznej konfrontacji zostaje poddana mieszczańska rodzina, gdzie nacisk położono na relację między małżonkami. Ostatnią grupę prezentują dzieci, gdzie zebrana i krótko podsumowana została wybrana część wcześniej zinterpretowanych historyjek obrazkowych.

The purpose of this graduation thesis “Jest and humour in the children’s stories by Wilhelm Busch” is analysis of humour and its artistic expression in the picture stories for children. Subject of this dissertation include literary exploration of illustrations and rhymed comments, which form combination for multidimensional character of humour. This bachelor thesis showed how the stories are constructed to be humorously. The first chapter is introductory to theoretical cross-section of picture story, where “Pantomimen-Bild-Geschichte” is characterized. The next one examines black humour and grotesque dominating in Wilhelm Buschs picture stories. The third chapter is subdivided into three parts and provides an outline of the comic element in situations, words and characters. This part bases especially on the theoretical work “Laughter: An Essay on the Meaning of Comic” by Henri Bergson. The comic element in words is the most complex chapter, because it focuses on onomatopoeic form as literary medium for expression as well as compares and characterizes jest and farce. The last chapter describes creation of figures of family, peasants and children.