Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2014 r., III CSK 245/13, niepubl. (Legalis nr 1163131, LEX nr 1537292)

This gloss discusses the issue of the subjective scope of the stay of proceedings concerning claims which require submission to the bankruptcy estate in case of the issuance of the declaration of bankruptcy involving liquidation of the assets of the debtor being a substantive co-respondent in the above-mentioned pending proceedings based on his joint and several liability for a debt in dispute. While, due to the principle of exclusiveness of the bankruptcy proceedings and the express provision of the art. 174 § 1 point 1 of the Polish Code of Civil Procedure the mandatory stay of proceedings concerning the bankrupt party is unquestionable, legitimate doubts may be raised as to the Court’s competence to order a stay of proceedings with regard to the co-respondent not being subject to bankruptcy. In the commented judgment Supreme Court ruled that in the proceedings concerning subcontractor’s claim against his contractor and investor bearing joint and several liability for the disputed debt pursuant to the art. 6471 § 5 of the Polish Civil Code, mandatory stay of proceedings against the bankrupt contractor pursuant to art. 174 § 1 point 4 of the Polish Civil Code, should also result in the stay of proceedings against the solvent investor pursuant to art. 177 § 1 of the Polish Code of Civil Procedure. This stance relies on a notion that it should not be admissible for the Court to adjudicate twice on the same matter, i.e. existence of the debt owed to subcontractor jointly and severely by the contractor and the investor: firstly - to establish investor’s liability during the stay of proceedings against bankrupt contractor, and thereafter - to determine contractor’s liability upon resumption of the aforesaid proceedings. Detailed analysis of the issue in question justifies conclusion contradicting findings made in the commented ruling. Declaration of bankruptcy of one of the co-respondents in a case based on substantive non-uniform co-participation shall not result in the stay of proceedings against the solvent co-respondent pursuant to art. 177 § 1 point 1 of the Polish Code of Civil Procedure. Substantive non-uniform co-participation (e.g. between the contractor and the investor sued jointly by the subcontractor for the payment for construction works performed under the subcontracting agreement approved by the investor) does not result in absolute correlation of two separate cases required under art. 177 § 1 point 1 of the Polish Code of Civil Procedure, which means that the result of the former proceedings does not have to determine the resolution in the latter case. Accordingly, above-mentioned correlation does not stem from entering the stage of bankruptcy proceedings aimed at the liquidation and distribution of bankruptcy estate’s assets. Finally, due to the nature of the substantive non-uniform co-participation which provides for the autonomy of the procedural position and conduct of each co-participant, stay of proceedings against the non-bankrupt co-participant may not be justified under art. 174 § 1 point 4 of the Polish Code of Civil Procedure either.

W przedmiotowej glosie autor rozważa problem podmiotowego zakresu zawieszenia procesu o wierzytelność podlegającą zgłoszeniu do masy upadłości przy współuczestnictwie materialnym biernym opartym na solidarnej odpowiedzialności dłużników w razie ogłoszenia upadłości likwidacyjnej obejmującej likwidację majątku w stosunku do jednego z pozwanych. O ile bowiem z uwagi na zasadę wyłączności postępowania upadłościowego oraz wyraźną dyspozycję art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. konieczność obligatoryjnego zawieszenia procesu w stosunku do upadłego jest bezsporna, o tyle wątpliwości budzi możliwość (względnie obowiązek) zawieszenia procesu także względem współuczestnika pozwanego. W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że istnienie nierozstrzygniętego sporu dotyczącego wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą w procesie z powództwa podwykonawcy przeciwko wykonawcy i inwestorowi ponoszącemu odpowiedzialność solidarną na podstawie art. 6471 § 5 k.c., w razie zawieszenia procesu przeciwko wykonawcy wskutek ogłoszenia upadłości likwidacyjnej (art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.), przemawia za zawieszeniem postępowania również przeciwko inwestorowi na podstawie art. 177 § 1 k.p.c. W ocenie Sądu Najwyższego nie można bowiem dopuścić do rozstrzygania o istnieniu wierzytelności podwykonawcy wobec wykonawcy w jednym postępowaniu dwukrotnie, tj. najpierw „przesłankowo” w stosunku do inwestora, a następnie w stosunku do wykonawcy robót po podjęciu zawieszonego postępowania. Szczegółowa analiza przedmiotowego problemu skłania do opowiedzenia się za stanowiskiem przeciwnym do przedstawionego w glosowanym orzeczeniu. Ogłoszenie upadłości jednego z pozwanych współuczestników materialnych zwykłych nie może uzasadniać zawieszenia postępowania wobec pozostałych pozwanych na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. Współuczestnictwu materialnemu zwykłemu (np. pomiędzy wykonawcą i inwestorem pozwanymi solidarnie przez podwykonawcę o zapłatę wynagrodzenia za prace wykonane na podstawie umowy podwykonawczej) nie towarzyszy bowiem stosunek prejudycjalności dwóch toczących się równocześnie postępowań, wymagany na gruncie ww. przepisu. Również wszczęcie właściwego postępowania upadłościowego przeciwko jednemu z współuczestników nie tworzy tego rodzaju stosunku prejudycjalności. Z uwagi na istotę oraz charakter współuczestnictwa materialnego zwykłego oraz rządzącą nim zasadę samodzielności działania wszystkich współuczestników zawieszenie postępowania w stosunku do współuczestnika, którego przesłanka ogłoszenia upadłości bezpośrednio nie dotyczy, nie będzie również możliwe w oparciu o art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.