Poland is a country where the national historical narrative plays an active and continuous role in contemporary politics and collective memory. It is a nation which has largely defined itself on the struggles and active opposition against encountered oppressive forces throughout the 18th, 19th and 20th century. Based on nationalised messianism, during Poland’s partition Polish Romantics presented the Polish experience as one of constant victimhood and suffering paired with active heroism in the form of resistance and sacrifice for freedom. This view of Polish history endured throughout the national struggles of the 20th century and became a defining national mythology by which the nation’s past and present have since been interpreted. Today, in 2019, the current government, national conservative Law and Justice (Prawo i Sprawiedliwość - PiS), are returning to the victim-hero myth, and advocating in their historical policy which emphasises this narrative on both a national and international level. In striving to achieve this they have utilised the Institute of National Remembrance in the presentation of national history as interpreted using values reminiscent of Romantic messianism.This thesis poses the questions: how is mythology being utilised in the current Polish historical narrative; what is the role of the Institute of National Remembrance in reinforcing a particular national historical narrative; how is the myth of Polish martyrdom, originating from Polish Romanticism, being woven into collective memory and narrative. In answering these questions, the concepts of imagined community, myths, national narrative, politics of memory and politics of history are outlined and used to analyse examples in the current political landscape where the victim-hero myth is being emphasised. The case of the Museum of the Second World War in Gdańsk, assesses the impact of the changes to the exhibition which have occurred under the new museum directorship. The main focus of the analysis is the IPN produced film, “The Unconquered” (“Niezwyciężeni i”) which has been placed at the end of the exhibition. Using motifs and themes reflective of Polish Romantic messianism the film reinforces the martyrdom myth and shifts the focus of the entire exhibition from the collective tragedy and pain experienced in war to the exclusive Polish experience of suffering and heroism. The case of the “Cursed Soldiers”, on the other hand, provides an opportunity for exploration of how a collective image of heroism and sacrifice can be attributed to a large group of individuals. Attributing a collective name to variety of post-war anti-communist resistance fighters, allows for them to be easily included into the national narrative, with little focus on the exact details of their individual behaviour. Once referred to as a ‘Cursed Soldier’, they become a part of the myth of Polish heroism and victimhood. This dissertation concludes that in the current quest to emphasise Poland’s heroism and victimhood there exists little room for nuance, resulting at times in the abandonment of historical accuracy in order to achieve a positive collective narrative based on the prevalent myth of Polish martyrdom. The emphasis of the victim-hero myth by the current government, with the use of IPN, seeks to strengthen national identity around a set and narrow historical narrative founded on the values encapsulated by Polish Romantics in the mythology of Polish martyrdom.
Polska jest krajem, w którym narodowa narracja historyczna odgrywa aktywną i ciągłą rolę we współczesnej polityce i pamięci zbiorowej. Jest to naród, który w dużej mierze określił się walkami i aktywną opozycją przeciwko napotkanym siłom opresyjnym od XVIII do XX wieku. Opierając się na znacjonalizowanym mesjanizmie, polscy romantycy przedstawili polskie doświadczenia jako ciągłej ofiary i cierpienia w połączeniu z aktywnym heroizmem w postaci oporu i poświęcenia dla wolności. Takie spojrzenie na historię Polski przetrwało podczas okupacjach XX wieku i stało się definiującą mitologią narodową, na podstawie, której interpretowano przeszłość i teraźniejszość narodu. Dziś, w 2019 roku, obecny rząd, Prawo i Sprawiedliwość (PiS), powraca do mitu bohatera-ofiary i opierając się na polityce historycznej, podkreśla tę narrację zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. By dążyć do osiągnięcia ich wybranej interpretacji historii narodowej opartych na cechach romantycznego mesjanizmu, rząd wykorzystuję Instytut Pamięci Narodowej.W tej pracy magisterskiej są stawiane trzy pytania: w jaki sposób mitologia jest wykorzystywana w obecnej Polskiej narracji historycznej; jaka jest rola Instytutu Pamięci Narodowej we wzmacnianiu określonej narodowej narracji historycznej; jak jest mit polskiego męczeństwa, wywodzący się z polskiego romantyzmu, wpleciony w zbiorową pamięć i narrację. By odpowiedzieć na te pytanie poruszone są koncepcje wyobrażonej wspólnoty, mitów, narracji narodowej, polityki pamięci i polityki historii. Są one wtedy wykorzystane do analizy poszczególnych przykładów w obecnym krajobrazie politycznym, w którym widoczne jest podkreślenie mitu bohatera-ofiary.W przypadku Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, praca ta ocenia wpływ zmian na wystawę stałą, które nastąpiły pod nowym kierownictwem muzeum. Głównym przedmiotem analizy jest film wyprodukowany przez IPN „Niezwyciężeni”, który został umieszczony na końcu wystawy. Wykorzystując motywy i tematy odzwierciedlające polski mesjanizm romantyczny, film wzmacnia mit męczeństwa. Czym bardziej, przenosi skupienie całej wystawy z tragedii zbiorowej i bólu doświadczanego z powodu wojny na ekskluzywne polskie doświadczenie cierpienia i heroizmu. Natomiast przypadek „Żołnierzy Wyklętych - Niezłomnych” stanowi okazję do zbadania, w jaki sposób zbiorowy obraz heroizmu i poświęcenia można przypisać dużej grupie osób. Przypisanie takiej zbiorowej nazwy członkom różnorodnym powojennym antykomunistycznego ruchom oporu pozwala na łatwe włączenie ich do narracji narodowej, bez skupiania się na dokładnych szczegółach ich indywidualnych zachowania. Przy użyciu terminologii „Żołnierze Wyklęci - Niezłomni” stają się częścią mitu polskiego heroizmu i ofiar. Praca ta stwierdza, że w obecnym dążeniu do podkreślenia polskiego heroizmu i ofiarności niewiele jest miejsca na niuanse, czego skutkiem jest porzucenie historycznej dokładności w celu osiągnięcia pozytywnej zbiorowej narracji opartej na powszechnym micie polskiego męczeństwa. Nacisk na mitu ofiary-bohatera przez obecny rząd, poprzez wykorzystanie IPN, ma na celu wzmocnienie tożsamości narodowej wokół ustalonej i wąskiej narracji historycznej opartej na wartościach ustalonych przez polskich romantyków w mitologii polskiego męczeństwa.
