Importance of self-governing students’ union and selected special self-governances in context of the general part of administrative law

Self-governing Students’ Union was adopted in 1982 by the Act on Higher Education. Since then, the regulations on Self-governing Students’ Union were included in the Act of 1990, 2005, as well as the Act on Higher Education and Science of 20 July 2018. Changes to these regulations are introduced relatively rarely, the legal status in this field can be considered stable. Self-governing Students’ union consists of all the university's students. All self-governing students' unions are obliged to set up a president of the self-governing students' union (executive body) and the resolution body, however the organizational structure of self-governing students' union most often corresponds to the structure of the university in which it operates. Competencies of self-governing students' unions have been defined relatively broadly because they can operate in the field of student affairs, which can be understood as the competence to act in all matters regarding the rights and obligations of students that have not been reserved to the university bodies. Self-governing students’ union is a representative form representing the interests of a particular group – student community in a higher education institution. Therefore, the paper presents features of special self-governments whose tasks can be described as identical. Both forms have been described in terms of, among others membership in self-government, tasks of self-governments, ethics in self-government, supervision, disciplinary liability of members of self-government, as well as financing rules. Despite the similarities, it should be emphorized that the basic difference between the indicated self-governments is the issue of the possibility of making decisions regarding the acquisition and loss of membership in the self-governments by self-governments authorities and issuing individual and general acts constituting the rights and obligations of members of self-governments. Considerations regarding the importance of self-governing students' union are related to the ongoing discussion about the status of the a higher education institution, related to the participation of students in the management of the university. Recognition of a university as an administrative institutions or a public law corporation is relevant to determine whether students and thus the self-governing students union, are users of the administrative institutions or members of the corporation. Although members of self-governing students' union may be members of decision making body of social benefits and disciplinary liability, it is unfounded to recognize them as persons exercising a public functions. The participation of student government representatives in university bodies, especially in scholarship committees, where they should comprise the majority of the composition, may affect the effectiveness of these proceedings.

Samorząd studencki został powołany Ustawą o szkolnictwie wyższym z 1982 r. Przepisy dotyczące samorządu studenckiego były zawarte w ustawie z 1990 r., 2005 r., a także w obecnie obowiązującej ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dn. 20 lipca 2018 r. Zmiany tych przepisów są wprowadzane stosunkowo rzadko, stan prawny w tym zakresie można uznać za stabilny. Samorząd studencki tworzą wszyscy studenci uczelni. Studenci wybierają swoich przedstawicieli do organów samorządu. Obligatoryjnie wszystkie samorządy studenckie mają obowiązek powołać przewodniczącego samorządu studenckiego (organ wykonawczy) oraz organ uchwałodawczy, jednak struktura organizacyjna samorządów studenckich najczęściej odpowiada strukturze uczelni, w której działa. Kompetencje samorządów studenckich zostały określone stosunkowo szeroko, ponieważ mogą one prowadzić działalność w zakresie spraw studenckich, co można rozumieć jako kompetencję do działania we wszystkich sprawach dotyczących praw i obowiązków studentów, które nie zostały zastrzeżone dla organów uczelni. Samorząd studencki jest formą przedstawicielską, reprezentującą interesy wskazanej grupy – studentów uczelni. Dlatego też w pracy zestawiono samorząd studencki z wybranymi samorządami specjalnymi. Obie formy samorządów zostały opisane i porównane pod względem m.in.: form nabywania i utraty członkostwa w samorządzie, zadań samorządów, norm etycznych w samorządzie, form nadzoru, odpowiedzialność dyscyplinarnej członków samorządów, a także zasad finansowania. Mimo występujących podobieństw należy wskazać, że podstawą różnicą między wskazanymi samorządami jest kwestia możliwości podjęcia rozstrzygnięć w zakresie nabycia i utraty członkostwa w samorządzie przez organy samorządu oraz wydawania aktów indywidualnych i generalnych określające prawa i obowiązki członków samorządu. Rozważania dotyczące istoty samorządu studenckiego są związane z toczącą się dyskusją na temat statusu uczelni wyższej, ze względu na udział studentów w zarządzaniu uczelnią. Uznanie uczelni za zakład administracyjny lub korporację prawa publicznego ma znaczenie dla ustalenia, czy studenci są użytkownikami zakładu administracyjnego czy członkami korporacji. Natomiast mimo iż członkowie samorządów studenckich mogą być członkami organów podejmujący rozstrzygnięcia o przyznaniu świadczeń socjalnych i postępowań dyscyplinarnych, to niezasadnym jest przyznanie im statusu osób pełniących funkcje publiczne. Udział przedstawicieli samorządu studenckiego w organach uczelni, zwłaszcza w komisjach stypendialnych, gdzie powinni stanowić większość składu, może mieć wpływ na efektywność tych postępowań.