Wpływ turystyki na wybrane aspekty kultury Podhala - najstarsza monografia etnograficzna Podhala a współczesność.

This work deals with the topic of the influence that tourist traffic had on the culture of Podhale. The starting point was the content of the book "On inhabitants of the Tatra mountain. The oldest ethnographic monograph of Podhale ”by Ludwik Kamiński (compiled on the basis of manuscripts by Jacek Kolbuszewski) and the reality presented there was compared to the present situation. After analyzing the monograph, four thematic areas were identified, which were later referred to contemporary reality, and they were: dress, kitchen, construction together with crafts and folk art, as well as everyday and festive life of highlanders.While conducting research, an attempt was made to find an answer to the hypotheses. The first research problem concerns the outfit and whether it changed its appearance and functions. The second problem relates to the role of the Podhale cuisine in the modern world. Next, questions were asked about the evolution and position of ancient architecture, crafts and art today. Finally, I tried to find out how the highlander tradition is cultivated today, and how the tourist is now treated - the "cepra" near the Tatra Mountains.Interviews and observations carried out allowed to draw certain conclusions and to confirm or deny the truth of the hypotheses. There is no doubt that tourism in the Polish Podhale region has significantly shaped the development path of this region. You can find both pros and cons of this state of affairs, but the most important thing is to see the threats and opportunities at the right moment and act in such a way that highlander's culture does not lose its authenticity, but strives for a reasonable "management" of its cultural heritage. A comparison of the situation of the culture in question in the second half of the nineteenth century and its contemporary form may give impetus to reflection on what should change in this area and what should remain intact.

Niniejsza praca porusza temat wpływu, jaki wywarł ruch turystyczny na kulturę Podhala. Za punkt wyjścia obrano treść książki „O mieszkańcach góra tatrzańskich. Najdawniejsza monografia etnograficzna Podhala” autorstwa Ludwika Kamińskiego (opracowaną na podstawie rękopisów przez Jacka Kolbuszewskiego) oraz porównano rzeczywistość tam przedstawioną do sytuacji obecnej. Po analizie monografii wyodrębniono cztery zakresy tematyczne, które później odniesiono do współczesnych realiów, a są to: strój, kuchnia, budownictwo wraz z rzemiosłem i sztuką ludową oraz życie codzienne i świąteczne górali. Przeprowadzając badania starano się znaleźć odpowiedź na postawione hipotezy. Pierwszy problem badawczy dotyczy stroju oraz czy zmienił swój wygląd i funkcje. Drugi problem odnosi się do roli kuchni podhalańskiej we współczesnym świecie. Dalej, pytano o ewolucję oraz pozycję dawnej architektury, rzemiosła i sztuki w obecnych czasach. Na koniec, starano się dowiedzieć w jaki sposób współcześnie kultywowana jest góralska tradycja, a także jak dzisiaj traktuje się turystę – „cepra” pod Tatrami. Przeprowadzone wywiady i obserwacje pozwoliły na wyciągnięcie pewnych wniosków oraz na potwierdzenie lub też zaprzeczenie prawdziwości postawionych hipotez. Nie ulega wątpliwości, że turystyka na polskim Podtatrzu ukształtowała w znacznym stopniu drogę rozwoju tego regionu. Można znaleźć zarówno wady, jak i zalety takiego stanu rzeczy, jednak najważniejsze jest, aby w odpowiednim momencie dostrzec zagrożenia oraz szanse i działać w takim kierunku, aby kultura góralska nie straciła całkiem swej autentyczności, ale dążyła do rozsądnego „gospodarowania” swoim dorobkiem kulturowym. Porównanie sytuacji omawianej kultury w II połowie XIX wieku oraz jej współczesnej formy może dać impuls do rozmyślań, co powinno się w tym zakresie zmienić, a co pozostać nienaruszone.