Ochrona wierzycieli przed niewypłacalnością dłużników a konserwatyzm instytucji prawnych

The purpose of this thesis is to prove the existence of conservatism of legal institutions illustrated with an example of solutions descended from roman law which aimed at protection of creditors from debtors’ insolvency. This work consists of three chapters. The first one is dedicated to the genesis of roman actio Pauliana, the process of its evolution and its characteristic. This chapter presents the historical background in which it was being formed and shows the comparison of contemporary European regulations which are the equivalents to actio Pauliana. The subsequent chapter is devoted to the institution of actio Pauliana which functions in Polish law. It also includes the history of legal remedies designed to protect creditors on polish territory and the characteristic of this institution in the light of the Polish Civil Code. The last chapter of this thesis concerns short description of the history of bankruptcy law and its connections with the solutions created in roman law. This part also includes the comparisons between the institution of actio Pauliana regulated in the provisions of the Polish Bankruptcy Law Act from 2003 and this institution formed in the Polish Civil Code. The analysis of actio Pauliana and institution of bankruptcy conducted in this thesis in connection with discussion of their genesis provides that legal remedies which protect creditors from debtors’ insolvency characterise the significant degree of conservatism.

Celem niniejszej pracy magisterskiej jest udowodnienie istnienia zjawiska konserwatyzmu instytucji prawnych na przykładzie ukształtowanych w prawie rzymskim rozwiązań służących ochronie wierzycieli przed niewypłacalnością dłużników. Niniejsza praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy poświęcony jest genezie rzymskiej actio Pauliana, procesowi rozwoju oraz charakterystyce tej instytucji. Przedstawia on historyczne tło, w którym się kształtowała, a także porównanie współcześnie obowiązujących europejskich regulacji będących odpowiednikami actio Pauliana. Drugi rozdział poświęcony jest instytucji skargi pauliańskiej funkcjonującej w prawie polskim. Zawiera on omówienie historii środków ochrony wierzycieli na ziemiach polskich oraz charakterystykę tej instytucji w świetle przepisów Kodeksu cywilnego. W ostatnim rozdziale krótko zaprezentowana została geneza prawa upadłościowego oraz jego związki z rozwiązaniami powstałymi w prawie rzymskim. W tym rozdziale dokonano również porównania instytucji skargi pauliańskiej uregulowanej w przepisach Prawa upadłościowego z instytucją unormowaną w Kodeksie cywilnym. Przeprowadzona w niniejszej pracy analiza skargi pauliańskiej oraz instytucji upadłości wraz z omówieniem ich genezy dowodzi, że środki ochrony wierzycieli przed niewypłacalnością dłużników cechują się znacznym stopniem konserwatyzmu.