The problem of the techno-scientific civilization in the philosophy of Martin Heidegger

The aim of this thesis is to present the problem of technology and science in the philosophy of Martin Heidegger. It considers the critique of techno-scientific subjectivity, as determined by the „forgetting of Being” in metaphysics and attempts to examine the proposition of „non-metaphysical” thinking that would, according to Heidegger, avoid the consequences of the development of techno-science: the ecological crisis, alienation or even nihilism. However, it is argued that such „non-metaphysical” thinking is unable to provide a sufficient conception of subjectivity for the challenge posed by the modern techno-scientific civilization, due to identification of „Being” with its inaccessibility.The first and the second chapter examine the discrepancy between the temporal structure of „Dasein" and techno-scientific subjectivity. The Heideggerian concept of „Dasein" is described as a theory of the passive subject, constituted by the pre-theoretical and intuitive understanding of the external structure of the „world”, as a totality of connections of tools. This „totality of connections” is absent in techno-scientific subjectivity, which replaces them with „Gestell", technical system based on abstract and mathematical relations, that cannot be understood without scientific knowledge. The incongruity between human and the techno-scientific subjectivity is described as a „transcendental catastrophe”.The third and the fourth chapter analyze the concept of „The Turn” as simultaneously change in the essence of technics and transformation of thinking. The project of Heidegger’s late work is interpreted as a „transcendental philosophy of refusal”, according to which Being is a necessary condition of every representation that itself cannot be represented. It is argued that although such a theory cannot provide a „positive” notion of non-metaphysical subjectivity, it presents the possibility of a new understanding of the relation between human and technics. This possibility is investigated through the interpretation of post-Heideggerian philosophy of Peter Sloterdijk and Bernard Stiegler.

Praca prezentuje wątki nauki i techniki w filozofii Martina Heideggera, jego krytykę techno-naukowej podmiotowośc jako wynikającej z „zapomnienia bycia” przez metafizykę, a także propozycję innego, niemetafizycznego myślenia, które miałoby stanowić remedium na konsekwencje techno-nauki: kryzys ekologiczny, alienację, czy nawet nihilizm. W pracy stawiamy jednak tezę, wedle której niemetafizyczne myślenie nie jest w stanie sformułować koncepcji podmiotowości, która byłaby przekonującą odpowiedzią na wyzwania współczesnej cywilizacji techniczno-naukowej. To niepowodzenie wynika z powiązania przez Heideggera „bycia” z jego konieczną niedostępnością. Pierwszy i drugi rozdział przedstawia problem rozbieżności między temporalną strukturą Dasein, a podmiotowością techno-naukową. Dasein zostaje zinterpretowane jako pasywny podmiot, ukonstytuowany przez przed-teoretyczne i intuicyjne rozumienie przekraczającego ten podmiot świata, jako „całokształtu narzędzi”. Techno-naukowa podmiotowość zastępuje narzędziową całość powiązań, w których Dasein odkrywa sens przez „zestaw”, techniczny system abstrakcyjnych i matematycznych relacji, który nie jest już rozumiany, lecz zarządzany przy pomocy wiedzy naukowej. Taka rozbieżność między światem Dasein, a „zestawem” zostaje w pracy nazwana „katastrofą transcendentalną”. Trzeci i czwarty rozdział bada pojęcie „zwrotu”, filozofii odnoszące się w filozofii Heideggera zarówno do zmiany istoty techniki, jak i przemiany myślenia. Projekt filozofii późnego Heideggera jest interpretowany jako „transcendentalna filozofia odmowy”, wedle której „bycie” jako niedostępne i niemożliwe do przedstawienia, jest zarazem warunkiem wszelkiego przedstawienia i metafizycznego dyskursu. W pracy argumentujemy, że z „filozofii odmowy” nie da się uzyskać przekonującej koncepcji niemetafizycznej podmiotowości. W filozofii Heideggera zawarta jest jednak możliwość „zwrotu” polegającego na przeformułowaniu relacji człowieka i techniki, którą przedstawiamy odwołując się do post-heideggerowskich koncepcji Petera Sloterdijka i Bernarda Stieglera.