Motywem napisania pracy pod tytułem Piśmiennictwo dawnej Rusi w okresie niewoli mongolskiej było dążenie do ukazania fragmentu historii literatury ruskiej w jakże niesprzyjającym jej rozwojowi czasie, zwłaszcza że jeśli istnieją publikacje w ten sposób omawiające temat, jest ich niewiele. Stąd też pomysł stworzenia niniejszej pracy jako skromnego opracowania literatury dawnej Rusi na przestrzeni ponad dwóch i pół wieku okupacji. Ponadto jest to szczególny okres w dziejach Rosji, będący przyczyną regresu w rozwoju kraju, z którego wychodzenie było powolnym procesem.W pierwszej kolejności omówiono cechy literatury staroruskiej oraz nakreślono sytuację polityczną w jakiej znalazł się kraj przed i po roku 1237. Konieczną była również wstępna analiza literatur poszczególnych regionów oraz zmian jakie w nich zaszły pod wpływem niewoli mongolskiej. Zagadnienia te zostały pokrótce ujęte w rozdziale pierwszym.Rozdział drugi został poświęcony piśmiennictwu religijnemu a więc charakterystycznym dla średniowiecznej Rusi gatunkom – hagiografiom, paterykom oraz kazaniom. Podczas omawiania żywotów zostały ukazane zmiany jakie się w nich dokonały pod wpływem wydarzeń historycznych, pateryki zaś zostały przeanalizowane jako opowieści o mnichach i klasztorach. Podrozdział dotyczący kazań w całości poświęcony został charakterystyce osoby i twórczości biskupa Serapiona Włodzimierskiego. Zamierzeniem Autorki było uzupełnienie niedostatków wiedzy o nim i przybliżenie jego twórczości.Rozdział trzeci jest najbardziej rozbudowany i to nie bez przyczyny, dotyczy bowiem literatury świeckiej czyli o najszerszej tematyce – wojennej, społecznej i obyczajowej. Utwory zaliczone do wojennych to teksty batalistyczne, a więc opowieści wojenne lub związane z treścią wojenną, jak na przykład Słowo o ruinie ziemi Ruskiej, w którym jedynie domyślamy się relacji bitewnych, gdyż jest to szczątkowy fragment dotrwały do naszych czasów. Tematykę społeczną reprezentują latopisy czyli kroniki ruskie oraz chronografy, natomiast utwory o treści obyczajowej dotyczą relacji z wypraw. Ukazano w ten sposób, że pomimo jarzma mongolskiego okupanta Ruś żyła, a po stu pięćdziesięciu latach przerwy w podróżowaniu zaczęto na nowo odwiedzać sąsiednie kraje, najczęściej na Wschodzie.W celu przygotowania materiału koniecznego do pracy wykorzystane zostały źródła najczęściej w tłumaczeniu z języka rosyjskiego na język polski, za wyjątkiem kazań Serapiona Włodzimierskiego, którego cytaty są w tłumaczeniu z języka starocerkiewnosłowiańskiego na język rosyjski.
The motive for writing the paper titled Literature of Ancient Rus during the Mongol captivity was to show a fragment of the history of Russian literature at such a time unfavorable for its development, especially since if there are publications in this way discussing the subject, there are few. Hence the idea of creating this work as a modest study of the literature of ancient Rus during over two and a half centuries of occupation. In addition, this is a special period in the history of Russia, which is the cause of a regression in the development of the country from which leaving was a slow process.First, the features of Old Russian literature were discussed, and the political situation in which the country found itself before and after 1237 was outlined. A preliminary analysis of the literatures of individual regions and changes that had occurred under the influence of Mongolian captivity was also necessary. These issues are briefly included in chapter one.The second chapter was devoted to religious literature, and thus to the genres characteristic of medieval Rus - hagiographies, paterics and sermons. While discussing lives, changes that occurred in them under the influence of historical events were shown, and the bowls were analyzed as stories about monks and monasteries. The section on sermons is entirely devoted to the characteristics of the person and work of Bishop Serapion from Włodzimierz. The author's intention was to fill the gaps in knowledge about him and to bring his work closer.The third chapter is the most extensive and for a reason, because it concerns secular literature, i.e. the broadest subject - war, social and moral. Songs included in the war are battle texts, i.e. stories of war or related to war content, such as the Word about the ruin of the Ruska land, in which we only guess the battle accounts, because it is a fragmentary fragment that survived to our times. The social theme is represented by years' writings or Russian chronicles and chronographs, while the works of moral content relate to expedition accounts. It was shown in this way that, despite the yoke of the Mongol occupier, Rus was alive, and after a break of one hundred and fifty years of traveling, neighboring countries began to be visited again, most often in the East.In order to prepare the material necessary for the work, sources were most often used in translation from Russian into Polish, with the exception of sermons of Serapion from Włodzimierz, whose quotes are in the translation from Old Church Slavonic to Russian.
