Writer - national literature - region : concepts of nationalist criticism

W artykule analizowane jest stanowisko, które wobec regionalizmu zajmowali dwaj nacjonalistyczni krytycy starszego pokolenia: Jan Ludwik Popławski (1854-1908) i Zygmunt Wasilewski (1865-1948). Ich poglądy zostały przedstawione w odniesieniu do szerszych kontekstów ideologicznych: koncepcji narodu i jego związków z terytorium, natury twórczości narodowej oraz roli narodowego pisarza. Obaj krytycy pojmowali przywiązanie do regionu jako rodzaj instynktownej więzi uczuciowej i powszechne zjawisko psychologiczne wyrażające się w literaturze. Zróżnicowanie regionalne uznawali w związku z tym za niesprzeczne z jednością narodową. Rozwijając pomysły nacjonalistycznego regionalizmu i geografii literatury , obaj nawiązywali do idei Hippolyte'a Taine'a, antropogeografii, zwłaszcza zaś do koncepcji terytorializmu Bronisława Chlebowskiego, który akcentował znaczenie "różnic terytorialnych i etnograficznych" dla badań nad historią literatury i kultury. W okresie międzywojennym Wasilewski polemizował z formułowanymi wówczas państwowymi i europejskimi programami regionalistycznymi, zwalczając - szkodliwe -w jego opinii - tendencje regionalizmu separatystycznego rozbijającego jedność narodową.