Background Headache is regarded as a most frequent symptom of high blood pressure. The aim of the study was to assess frequency and localization of headache in ambulatory treated patients with essential hypertension. Moreover, we investigated factors related to the frequency of headaches and tested the hypothesis that headaches occur more frequently at the same side of the head that the higher BP on arm. Material and methods 364 consecutive hypertensive patients (treated with antihypertensive drugs in out-patient clinic for at least 6 months), 198 males (57.2 ± 11.0 years) and 166 females (59.0 ± 11.6 years) were included. According to BP values obtained at the office in standard conditions, all the patients were allocated into 3 groups: with higher BP at left arm (L), with higher BP at right arm (P) and with similar BP values at both arms (R) (£ 9 mm Hg difference between arms). Headache episodes (with duration of each period in hours) and all drugs used by the patients (antihypertensives and other) during 1 month were self-recorded in the special diary (structuralized questionnaire). Results During the last month headache episodes were reported by 308 (84.6%) patients (mean 15.3 ± 8.5 episodes per month, range 1–52). Most of the patients (140 persons, 45.5%) reported from 1 to 10 headaches in the month. Headaches have more often appeared in forehead area (44.5%) than in occipital area (23.7%) in all examined groups L, P and R (p < 0.01). The highest frequency of headaches was observed in patients with higher values of BP on the left arm (19.1/month), next on right (11.8/month), and most rarely with equal values of BP on both arms (7.0/month) (p < 0.01). Analysing the impact of all drugs taken (from 1 to 10) we stated that headaches had most rarely reported in patients treated with 1 and 2 drugs. Headaches were more frequent in women (r = 0.27, p < 0.05) and patients with higher DBP values (r = 0.29, p < 0.05). After taking the age and the sex into account only a link between the treatment with fixed-dose combined antihypertensive drugs and the lower frequency of headaches was found (r = –0.19, p < 0.05). Conclusions Headaches are frequently experienced by ambulatory treated hypertensive patients, mainly in the forehead area, in women and in those with higher diastolic BP. However, only a weak relation between localization of headache the right temple in persons with higher BP at right arm was found. Patients treated with fixed-dose combined antihypertensive drugs had lower incidence of headaches than those treated with four main classes of antihypertensive drugs.
Wstęp Bóle głowy to najczęściej występujący objaw u chorujących na nadciśnienie tętnicze. Celem badania była ocena częstości występowania i lokalizacji bólów głowy u ambulatoryjnie leczonych pacjentów z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym. Ponadto oceniano czynniki związane z występowaniem bólów głowy i testowano hipotezę częstszego występowania bólów po tej stronie głowy, po której stwierdza się wyższe wartości ciśnienia tętniczego na ramieniu. Materiał i metody Do badania włączono 364 pacjentów z nadciśnieniem tętniczym leczonych farmakologicznie od co najmniej 6 miesięcy, 198 mężczyzn (wiek 57,2 ± 11,0 roku) i 166 kobiet (wiek 59,0 ± 11,6 roku). Na podstawie wartości ciśnienia tętniczego uzyskanych w gabinecie lekarskim w warunkach standardowych badani zostali przydzieleni do 3 grup: z wyższym ciśnieniem tętniczym na lewym ramieniu (L), z wyższym ciśnieniem na prawym ramieniu (P) i ze zbliżonymi wartościami ciśnienia na obu ramionach (R) (£ 9 mm Hg różnicy ciśnienia pomiędzy ramionami). Następnie w kwestionariuszu pacjenci odnotowywali przez miesiąc wszystkie występujące epizody bólów głowy, ich lokalizację (prawa lub lewa okolica skroniowa, okolica potyliczna lub czołowa, z czasem trwania każdego epizodu) oraz stosowane leki zarówno przeciwnadciśnieniowe, jak i inne. Wyniki Występowanie bólów głowy w ciągu miesiąca zgłosiło 308 (84,6%) osób, z częstością 1–52 epizodów/ mies. (średnio 15,3 ± 8,5). Najczęściej (140 osób, 45,5%) badani zgłaszali 1–10 bólów głowy w miesiącu. Bóle głowy były częściej zlokalizowane w okolicy czołowej (44,5%) niż w okolicy potylicznej (23,7%) we wszystkich badanych grupach L, P i R (p < 0,01). Najwięcej epizodów bólów głowy zgłaszali chorzy z wyższymi wartościami ciśnienia na lewym ramieniu (19,1/mies.), następnie na prawym (11,8/mies.), a najrzadziej ze zbliżonymi wartościami ciśnienia na obu ramionach (7,0/mies.) (p < 0,01). Analizując wpływ wszystkich leków zażywanych przez badanych (od 1 do 10), stwierdzono, że najrzadziej bóle głowy zgłaszały osoby stosujące 1 lub 2 leki przeciwnadciśnieniowe. Z częstszym występowaniem bólów głowy wiązały się płeć żeńska (r = 0,27, p < 0,05) i wyższe wartości ciśnienia rozkurczowego (r = 0,29, p < 0,05). Po uwzględnieniu wieku i płci istotny okazał się jedynie związek między leczeniem preparatami złożonymi a mniejszą częstością bólów głowy (r = –0,19, p < 0,05). Wnioski Bóle głowy są bardzo częstą dolegliwością u chorych leczonych z powodu nadciśnienia tętniczego, występującą częściej u kobiet i osób z wyższym ciśnieniem rozkurczowym. Wynik przeprowadzonego badania wykazał ich najczęstsze występowanie w okolicy czołowej, a nie potylicznej, oraz słaby związek między lokalizacją bólu głowy po stronie, po której stwierdza się wyższe wartości ciśnienia na ramieniu (jedynie u chorych z wyższym ciśnieniem na prawym ramieniu). Mimo porównywalnych wartości ciśnienia tętniczego, u osób leczonych preparatami złożonymi częstość bólów głowy była mniejsza niż u stosujących pojedyncze preparaty z 4 głównych klas leków przeciwnadciśnieniowych.
