Australijskie kino drogi

Praca prezentuje główne nurty w australijskim kinie drogi na tle kulturowego dziedzictwa i historii Australii. Pierwszy rozdział poświęcony jest filmowym dystopiom, zakorzenionym w micie o terror australis. Wypadki drogowe i awarie pojazdów w filmach Samochody które zjadły Paryż (reż. Peter Weir), Mad Max (reż. George Miller), Mad Max 2 (reż. George Miller) i Wolf Creek (reż. Greg McLean) omówione są w kontekście roli kultury samochodowej na Antypodach oraz wizji krajobrazu jako groźnego przeciwnika wywodzącej się z okresu kolonialnego. Scharakteryzowane w drugim rozdziale piesze wędrówki w dziełach Przechadzka (reż. Nicolas Roeg), Polowanie na króliki (reż. Philip Noyce) i Ścieżki (reż. John Curran) stanowią przedłużenie tradycji ukazywania krajobrazu Outbacku jako głównego nośnika kształtującego australijską tożsamość. Twórcy tych utworów łączą motywy zakorzenione w lokalnej kulturze z charakterystycznym dla kina drogi konfliktem pomiędzy nonkonformistą bardziej ceniącym wolność niż wygodę, a osiadłym społeczeństwem, czyniąc głównymi bohaterami postaci spoza dominującej kultury. Skontrastowany z wytworami cywilizacji interior staje się symbolem swobody i niezależności, a rozgrywające się w nim historie stanowią próbę rozliczenia z przeszłością, zmierzenia z australijskimi traumami i problemami. Tematem trzeciego rozdziału są filmy drogi prezentujące zewnętrzne spojrzenie na Australię z perspektywy turystów azjatyckich. Niebo w ogniu (reż. Greg Lahiff) i Japońska historia (reż. Sue Brooks) demaskują izolacjonizm i rasizm mieszkańców Antypodów, w okresie po upadku założenia terra nullius oraz w czasie rozkwitu partii One Nation, polemizując z mitem kontynentu jako turystycznego raju. Czerpiąc z konwencji wywodzącej się z kinematografii amerykańskiej, filmowcy z Antypodów proponują unikalne podejście, łącząc typowe dla kina drogi chwyty narracyjne i ikonografię z kwestiami dotyczącymi australijskiego społeczeństwa. Podobieństwa zarówno formalne jak też fabularne zachęcają do spojrzenia na australijskie kino drogi jako zjawisko osobne

This work presents the main interests of Australian road movie in reference to cultural heritage and history of Australia. First chapter is devoted to film dystopia, based on the myth of terror australis. Road accidents and car crashes in films Cars That Ate Paris (dir. Peter Weir), Mad Max (dir. George Miller), Mad Max 2 (dir. George Miller) and Wolf Creek (dir. Greg McLean) are discussed in the context of the role of car culture in the Antipodes and the vision of the landscape as an invincible enemy. Oddyseys on foot in Walkabout (dir. Nicolas Roeg), Rabbit-proof fence (dir. Philip Noyce) and Tracks (dir. John Curran), discussed in the second chapter, are an extension of the tradition of presenting Outback landscape as the main medium shaping Australian identity. Directors of these films combine motifs rooted in the local culture with the conflict between nonconformist who values freedom more than comfort and settled society that is characteristic for the road movie genre, by organising plot around the characters from outside the dominant culture. Interior that is contrasted with civilization, becomes a symbol of freedom and independence and is used as a background for stories which attempt to deal with the past or to face with Australian traumas and problems. Road films presenting the external view of Australia from the perspective of Asian tourists are the theme of third chapter. Stories about the journeys of Australian-Japanese couples shown in Heaven’s burning (dir. Greg Lahiff) and Japanese history (dir. Sue Brooks) are examples of films reaching to the counterculture foundations of road movie genre. These films expose issues polemic to the popular image of the country as a touristic paradise such as: the isolationism and racism of the inhabitants of the Antipodes after undermining of myth of terra nullius and during the time of growing popularity of the party One Nation. By using motifs and iconography taken from genre created on a field of American cinema, filmmakers from Antipodes present a unique approach, by making road movie genre a mirror of issues related to Australian society, culture and history. Characteristic tropes and visual schemes suggest to look at Australian road cinema as a separate phenomenon.