Rola łusek w strategiach życiowych motyli z podrodziny oczennicowatych

Łuski są apomorficznymi strukturami pokrywającymi ciała motyli. Pełnią one ważną role w dostosowaniu motyli, bowiem to one odpowiadają za powstawanie rysunku skrzydeł. Rysunek skrzydeł pomaga zaś motylom w unikaniu drapieżników przez ubarwienie kryptyczne lub mimetyczne, lub też służy w komunikacji między osobnikami przy szukaniu partnera do rozrodu. U samców mogą również być przekształcone w struktury wydzielające feromony. Niniejsza praca miała na celu poznanie budowy łusek występujących na skrzydłach osobników motyli należących do podrodziny oczennicowatych (Satyrinae). Przy użyciu skaningowego mikroskopu elektronowego (SEM) wykonano zdjęcia obrazujące w dużych powiększeniach (od 35 do 20000) budowę łusek u jedenastu badanych gatunków. Zidentyfikowano na skrzydłach badanych gatunków różnorodne typy łusek pokrywowych, włoskowatych i androkonialnych. Udało się wykazać różnice w budowie ultrastrukturalnej łusek o dwóch odmiennych mechanizmach powstawania barwy w łuskach pokrywowych, z udziałem pigmentów lub ubarwienia strukturalnego. Stwierdzono również wyraźne różnice w konfiguracji łusek na skrzydłach. Łuski androkonialne o dość podobnej budowie zaobserwowano u większości gatunków neotropikalnych z podplemienia Pronophilina w tym z rodzaju Argyrophorus, za wyjątkiem A. lamna, A. rubrostriata i A. idealis, oraz u Faunula eurypides i Pampasatyrus gorkyi natomiast nie zaobserwowano ich u gatunków afrotropikalnych z rodzajów Bicyclus i Ypthima. Wykazano różnice w budowie blisko spokrewnionych gatunków A. monticolens i A. chiliensis, toteż w tym przypadku morfologia łusek może zostać użyta w badaniach taksonomicznych. Odkryto również obecność wydzielniczych łusek androkonialnych u samca gatunku, u którego wcześniej nie stwierdzono ich występowania, A. argenteus, pomimo całkowitego pokrycia skrzydeł łuskami srebrnymi, co może wskazywać, że jest to cecha reliktowa gdyż nie spełnia funkcji w doborze płciowym.

Scales are apomorphic structures that cover the bodies of butterflies. They play an important role in the fitness of butterflies, because they are responsible for the formation of the wing pattern. The wing pattern helps butterflies avoid predators through cryptic or mimetic coloration, or may be used to communicate between individuals when looking for a reproductive partner. In males, they can also be transformed into pheromone-secreting structures. The aim of this work was to study the structure of the wing scales of butterflies belonging to the subfamily Satyrinae. With the use of a scanning electron microscope (SEM), photos were taken showing the structure of scales in eleven tested species at high magnifications (from 35 to 20000). Various types of cover, hair and androconial scales were identified on the wings of the studied species. It was possible to demonstrate differences in the ultrastructural structure of scales with two different mechanisms of color formation in the cover scales, with the participation of pigments or structural coloration. There were also clear differences in the configuration of the wing scales. Androconial scales of a fairly similar structure were observed in the majority of neotropical species of the Pronophilina subtribe, including the genus Argyrophorus, except for A. lamna, A. rubrostriata and A. idealis, and in Faunula eurypides and Pampasatyrus gorkyi, while they were not observed in afrotropical species of the genera Bicyclus and Ypthima. Differences in the structure of closely related species of A. monticolens and A. chiliensis have been demonstrated, so in this case the morphology of the scales can be used in taxonomic studies. The presence of secretory androconial scales was also found in the male species, A. argenteus, in which they had not been found before, despite the complete coverage of their wings with silver scales, which may indicate that it is a relic trait, as it does not fulfill any function in sexual selection.