Tłumacz jako pośrednik między językami i kulturami na przykładzie dwóch polskich przekładów powieści Lewisa Carrolla Alicja w krainie czarów

The purpose of this thesis is to discuss the issue of translating children’s literature by focusing on the example of Alice’s Adventures in Wonderland by Lewis Carroll and by conducting a comparative study of its two selected Polish translations. The first chapter focuses on the origins, history, and originality of the source book. It also presents the influence of the Victorian Era on the text. The second chapter examines the emergence and development of children’s literature and Children’s Literature Translation Studies. In this part, I emphasize the functions of this literature and the challenges it poses for the translator. I examine the theoretical aspects that are particularly important in translating children’s literature, such as faithfulness to the original, fluency, and rhythm of the text. Chapter Three concentrates on the role of culture in translation. Specific theories, that is Skopos and Polysystem theory are analyzed. Chapter Four is devoted to the linguistic aspects of translating children’s literature. The final, fifth, chapter provides a detailed comparative analysis of two Polish translations of Carroll’s novel: by Antoni Marianowicz (1995) and Maciej Słomczyński (1965), with a special focus on the target reader. The results of my research indicate differences in translation resulting from the choice of the target reader and emphasize the significance of the translator’s role as an intermediary between languages and cultures.

Przedmiotem niniejszej pracy jest omówienie problemu przekładu literatury dziecięcej na przykładzie „Alicji w Krainie Czarów” Lewisa Carrolla oraz przeprowadzenie analizy porównawczej wybranych dwóch przekładów na język polski. Pierwszy rozdział przedstawia pochodzenie, historię i wyjątkowość źródłowego utworu. Ponadto rozważony zostaje wpływ epoki wiktoriańskiej na tekst. W drugim rozdziale omawiam powstawanie i rozwój literatury dziecięcej oraz studium przekładu (Children’s Literature Translation Studies). W tej części podkreślam funkcje literatury dla dzieci i trudności, jakie stawia ona przed tłumaczką/tłumaczem. Analizuję również teoretyczne aspekty języka będące szczególnie ważne w tłumaczeniu literatury dziecięcej, takie jak wierność oryginałowi oraz płynność tekstu. Rozdział trzeci poświęcony jest roli kultury w przekładzie. Przedstawiam w nim wybrane teorie, mianowicie teorie skoposu i polisystemów. Rozdział czwarty dotyczy językowych aspektów przekładu literatury dziecięcej. Ostatni rozdział zawiera szczegółową analizę porównawczą dwóch polskich przekładów powieści Lewisa Carrolla: Antoniego Marianowicza z 1995 r. i Macieja Słomczyńskiego z 1965 r., ze szczególnym uwzględnieniem docelowej grupy odbiorców. Wyniki mojej analizy ukazują istotne różnice w przekładach wynikające z wyboru docelowego odbiorcy oraz podkreślają rolę tłumacza jako pośrednika między językami i kulturami.