A researcher undertaking comparative studies of the works of the „classic of our modern" is in an exceptionally convenient and much promising position – Norwid not only read his works from a historical and literary perspective, but also, if you believe Antoni Zaleski, compared himself to creators-madmen, neurotics, melancholics – Gérard de Nerval, Edgar Allan Poe, Ernst Theodor Amadeus Hoffmann and Jean-Paul. The selection of such potential partners for comparative compilations, firstly – surprises, and secondly – encourages to reflect on the non-obvious preferences of the poet and rethink his concept of creativity or the role of the poet. Among the authors mentioned by Norwid, he has the greatest connection with Nerval – the author of „Assunta" is the first Polish translator of the French poet, and he knew well his „Journey to the Orient". The most important common point for both writers is melancholy – the experience that is at the heart of „Aurelia" – Nerval's late story, which is a sublimation record of his sickly visions – as well as the main theme of many poems and novels by Norwid, of which the most mysterious work is partially embedded in oneiric, uncertain and the pre-apocalyptic space „Civilization".The work opens with a comparative analysis of these two pieces, indicating the typological, genological and thematic relationships that bind the records of an unfinished loss, being lost in the universe, and the characters' gradual disappearance and collapse. The emphasis is placed on pointing to the common elements of the melancholic modality of both artists, as well as on the diagnosis and compilation of the existential experiences of the characters and the authors who create them. For this purpose, various research tools are used, as criteria and observations in the field of psychiatry, psychology, as well as psychoanalysis and literary studies proposed by, among others, Antoni Kępiński, Julia Kristeva, Jean Starobinski or Marek Bieńczyk. The last parts of the text are a comparative interpretation of „El Desdichado" – the most famous sonnet of Nerval, and „My Song" [I] – two different, but extremely close to each other works working on the concept of poetry and melancholy.
Badacz podejmujący się studiów porównawczych dzieł „klasyka naszej moderny” znajduje się w wyjątkowo dogodnym i wiele obiecującym położeniu – Norwid nie tylko czytał swoje utwory w perspektywie historycznoliterackiej, ale także, jeśli wierzyć Antoniemu Zaleskiemu, porównywał siebie do twórców-szaleńców, neurotyków, melancholików – Gérarda de Nervala, Edgara Allana Poego, Ernsta Theodora Amadeusa Hoffmanna i Jean-Paula. Wybór właśnie takich potencjalnych partnerów do komparatystycznych zestawień po pierwsze – zaskakuje, po drugie – zachęca do podjęcia refleksji na temat nieoczywistych upodobań poety oraz przemyślenia na nowo jego koncepcji twórczości czy wyobrażenia roli poety. Spośród wymienionych przez Norwida twórców, najwięcej łączy go z Nervalem – autor „Assunty" jest bowiem pierwszym polskim tłumaczem francuskiego poety, a także znał dobrze jego „Podróż na Wschód". Najistotniejszym punktem wspólnym dla obydwu pisarzy jest melancholia – doświadczenie stanowiące sedno „Aurelii" – późnego opowiadania Nervala, będącego sublimacyjnym zapisem jego chorobowych wizji – a także temat zasadniczy wielu liryków oraz nowel Norwida, spośród których najbardziej tajemnicze dzieło stanowi częściowo osadzona w onirycznej, niepewnej i preapokaliptycznej przestrzeni „Cywilizacja". Pracę otwiera komparatystyczna analiza tych dwóch utworów wskazująca na zależności typologiczne, genologiczne, tematyczne spajające zapisy nieukojonej straty, zagubienia we wszechświecie, stopniowego zanikania i zapadania się bohaterów. Akcent zostaje położony na wskazanie elementów wspólnych modalności melancholijnej obu twórców, a także na diagnozę i zestawienie doświadczeń egzystencjalnych postaci oraz kreujących ich autorów. Do tego celu zostają użyte różnorodne narzędzia badawcze zaproponowane przez m.in. Antoniego Kępińskiego, Julię Kristevę, Jeana Starobinskiego czy Marka Bieńczyka, a więc kryteria i obserwacje z zakresu psychiatrii, psychologii, a także psychoanalizy i literaturoznawstwa. Ostatnie partie tekstu stanowi interpretacja porównawcza „El Desdichado” – najbardziej znanego sonetu Nervala oraz „Mojej piosnki” [I] – dwóch odmiennych, lecz niezwykle bliskich sobie utworów przepracowujących zagadnienie koncepcji poezji oraz melancholii.
