Victims rights protection under the Law of Crown Witnesses 25.06.1997 Act.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest kompleksowa analiza problemu ochrony praw pokrzywdzonych przez sprawców przestępstw, którzy uzyskali status świadka koronnego na podstawie ustawy z 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym. Oprócz ogólnej analizy prawnej instytucji świadka koronnego szeroko omówiony został także temat niedostatecznej ochrony praw pokrzywdzonego, ze wskazaniem, iż może on skutkować naruszeniem konstytucyjnych zasad równości i prawa tej kategorii osób do sądu. Dalsze rozważania obejmują trudności w dochodzeniu roszczeń cywilnych przeciwko świadkom koronnym. Problemy te wynikają głównie ze źle skonstruowanego programu ochrony, co powoduje sytuację, w której świadkowie koronni dysponują nie tylko immunitetem bezkarności przyznanym im przez ustawę o świadku koronnym, ale także jego zakres rozciąga się de facto na odpowiedzialność cywilną. Ustawa przewiduje rozwiązania, które pozwalają na zobowiązanie świadka koronnego do naprawienia szkody wyrządzonej przez przestępstwo oraz do zwrotu korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstwa, ale zastosowanie tych rozwiązań w praktyce może spowodować poważne trudności. Rozdział I poświęcony jest w całości próbie nowego zdefiniowania zjawiska przestępczości zorganizowanej. Recepcja myśli polityczno-prawnej Carla Schmitta pozwala na wykazanie nowych perspektyw badawczych. Mając na uwadze zaprezentowany model, w rozdziale II uzasadniona została odpowiedzialności państwa w zakresie braku dostatecznego gwarantowania bezpieczeństwa i ochrony prawnej. Przedstawiony został szereg argumentów, które uzasadniają wniosek, iż państwo suwerenne za cenę rezygnacji z indywidualnego prawa do oporu, w zamian za obowiązek przestrzegania przez obywateli ustanowionego prawa, bierze na siebie pełną polityczną odpowiedzialność za reagowanie na zagrożenia i w tym sensie za ochronę i bezpieczeństwo swoich obywateli. Pozwala to wyznaczyć zakres prawnokarnej reakcji na stan zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa. W rozdziale III dokonano omówienia relewantności rozważań poczynionych w części ogólnej pracy, ta część koncentruje się na konstytucyjnych aspektach dopuszczalności stosowania instytucji świadka koronnego. Analizie poddano rozwiązania obowiązującej ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym w świetle standardów wyznaczonych przez Konstytucję RP. Rozdział IV zawiera rozważania odnoszące się stricte do meritum pracy, wynika z nich, iż dochodzenie roszczeń cywilnych od świadka koronnego może być poważnie utrudnione w przypadku objęcia świadka koronnego programem ochrony i pomocy przewidzianym w treści art. 14 u.ś.k. Problemy te mogą wystąpić w przypadku zmiany tożsamości osoby chronionej oraz zmiany jej miejsca pobytu. Poruszony został także problem błędnego uregulowania instytucji pełnomocnika, o którym mowa w treści art. 20 u.ś.k. W obecnym stanie prawnym jego ustanowienie uzależnione jest od braku sprzeciwu świadka koronnego, co w znaczący sposób utrudnia dochodzenie roszczeń majątkowych wynikających z przestępstw. Rozdział V koncentruje się na analizie możliwości uzyskania przez pokrzywdzonych kompensacji bezpośrednio na podstawie przepisów ustawy. Zostały także zaprezentowane argumenty de lege ferenda przemawiające za pilną koniecznością nowelizacji niektórych z przepisów ustawy, tak, aby podejrzany zawsze zobowiązany był do naprawienia szkód wyrządzonych przestępstwem i zwrotu korzyści odniesionych z popełnionych przestępstw. Ostatnia część pracy poświęcona jest komparatystyce, omówione zostały rozwiązania prawne chroniące prawa osób pokrzywdzonych przez świadków koronnych w ustawodawstwie USA i Republice Włoch.

The subject of this study is a comprehensive analysis of the issue of victim’s rights protection, who were aggrieved by the offenders, who obtain the status of a crown witnesses under the Law of Crown Witnesses 25.06.1997 Act. The arguments presented allow to verify the adopted model of this institution, as well as its legitimacy of continued application. In addition to the general legal analysis of the crown witness institution, the topic of insufficient protection of the victim’s rights was broadly covered, pointing to the conclusion, that the lack of adequate protection may result in the violation of constitutional principles of legal equality and right to a fair trial.Further analysis covers the difficulties in bringing civil claims against crown witnesses. Those problems arise mainly due to a poorly structured protection programme, which causes the situation, in which crown witnesses have not only immunity of impunity, but also immunity from civil liability. The Act provides for solutions that allow the crown witness to be obliged to compensate for the damage caused by the crime and to return the material benefit acquired from the crime, but the application of those solutions in practice may cause serious difficulties.Considering the abovementioned perspectives, Chapter II contains justification of state’s legal accountability in the field of insufficiently guarantying safety and legal protection. A number of arguments were presented that justify the conclusion, that a sovereign state, at the price of giving up its individual right to resistance, in exchange for the obligation of its citizens to observe the established law, takes full political responsibility for responding to threats and, in this sense, for the protection and safety of its citizens. This allows to determine the scope of the criminal law response to a state security threat. Chapter III focuses entirely on the constitutional aspects of the admissibility of using the crown witness institution and the analysis of the Law of Crown Witnesses 25.06.1997 Act in the light of Polish constitutional standards and principles. The issue of insufficient protection of victim’s rights in the current legislation, which may result in violation of the constitutional principles of legal equality and the right to a fair trial, has also been widely discussed.Chapter IV presents an analysis which shows that pursuing civil claims against a crown witness may be seriously impeded if the crown witness is included in the protection and assistance program provided by Article 14 of Law of Crown Witnesses 1997 Act, particularly in the case of a change of identity and residence of the protected witness. The problem of incorrect regulation of the institution of the attorney referred to in Art. 20 of 1997 Act was also discussed. In the current legal state, his establishment depends on the lack of objection by a crown witness, which significantly hinders the pursuit of civil claims arising from crimes.Chapter V focuses on the analysis of the possibility of victims being compensated directly under the provisions of the Act. There were also presented de lege ferenda arguments in favor of the urgent necessity to amend some of the provisions of the act, so that the suspect is always obliged to compensate the damage caused by the crime and return the benefits obtained from the committed crimes.The last part of the work is devoted to comparative studies and discussing legal solutions protecting the rights of victims of crown witnesses in the legislation of the USA and the Republic of Italy.