Preclassic ballcourts in Hohokam culture and its neighbouring areas

W pracy podjęty został temat pojawienia się pierwszych boisk w Arizonie w okresie preklasycznym kultury Hohokam oraz ich potencjalnych funkcji i roli w systemach osadniczych, lokalnych i ponadregionalnych. Na początku pracy skupiono się jednak na przywołaniu powstania gry w Mezoameryce, a później na występowaniu boisk na peryferiach kultury Hohokam w amerykańskim stanie Nowy Meksyk oraz meksykańskich stanach Sonora i Chihuahua. W kolejnej części omówione zostały znaleziska związane z boiskami w kulturze Hohokam oraz została opisana historia użytkowania i lokowania tych struktur biorąc pod uwagę aspekt środowiskowy, wymiany dóbr i ceremonialny. W końcowej części pracy omówiono cechy i parametry boisk takie jak sposób konstrukcji, powierzchnia oraz orientacja względem stron świata oraz położenie tych obiektów w kontekście planu osad. Następnie, na podstawie wyżej wymienionych parametrów scharakteryzowano boiska dla wszystkich systemów (zgrupowań boisk) na południe od rzeki Salt w Arizonie w tym: system środkowego biegu rzeki Gila, systemu Buttes, systemu Queen Creek, system południowo-zachodniego przedpola gór Superstition, system Safford Valley, system Tucson, system San Pedro oraz boisk występujących poza zgrupowaniami na tym obszarze tzw. isolates. Na koniec porównano omawiane systemy boisk z Arizony z boiskami z północnego Meksyku i amerykańskiego stanu Nowy Meksyk oraz na tej podstawie zaobserwowano możliwe do wyciągnięcia wnioski co do tradycji budowania boisk na omawianym obszarze.

The issue taken up in this thesis is the first appearance of ballcourts in Arizona for the preclassic Hohokam culture and their potential function and role in local and supra-regional habitation systems. In the first part of this work the focus lays on describing the earliest evidence of the appearance of ballgame in Mesoamerica and later on settings for the occurrence of this structure in the Hohokam peripheries in New Mexico, Sonora and Chihuahua. In the next part ballgame associated artefacts for Hohokam culture were described, followed by an analysis of the use sequence and possible location determinants of ballcourts considering the environmental, goods exchange and ceremonial aspects. In the latter part ballcourts characteristics and parameters such as construction methods, size, geographical orientation and site setting were discussed. On the basis of the before mentioned parameters a characterization of all ballcourt systems (agglomerations of these structures) south of the Salt river has been set for: Middle Gila, Buttes, Queen Creek, South-Western flank of Superstition Mountains, Safford Valley, Tucson, San Pedro systems and the isolated ballcourts. In the closing part of this thesis the mentioned ballcourt systems were compared to each other and to the North Mexican and New Mexican ones and based on that a summary of available conclusions on the ballcourt construction on the discussed areas has been proposed.