Racjonalizacja odpowiedzialności karnej za przestępstwa abstrakcyjnego zagrożenia dobra prawnego

Przestępstwa abstrakcyjnego zagrożenia to obszar niepoddany w polskiej doktrynie prawa karnego bardziej intensywnej eksploracji. Niniejsza praca zbiorowa podejmuje zagadnienie to z perspektywy ogólnoteoretycznej (gdy mówi o pozanormatywnym charakterze niebezpieczeństwa), komparatystycznej, konstytucyjnej i dogmatycznej. Aspekty te wiążą się jednak ze sobą, a charakter tych ostatnich, dogmatycznych rozważań pozostaje zdeterminowany regulacją konstytucyjną i za jej sprawą koncentruje się na problematyce dobra prawnego, relacji inkryminowanego zachowania do owego dobra, a w szczególności na legitymizująco-limitującym charakterze dobra. Jest bowiem rozprawa ta próbą dowiedzenia potrzeby uadekwatnienia zakresu odpowiedzialności karnej za przestępstwa z abstrakcyjnego zagrożenia oraz odnalezienia – tak na płaszczyźnie stanowienia jak i stosowania prawa – sposobów tego uadekwatnienia. Prowadzone już w pierwszym z merytorycznych rozdziałów rozważania wiodą do konkluzji, że najpilniej owego uadekwatnienia wymagają na płaszczyźnie stosowania prawa te z przestępstw abstrakcyjnego niebezpieczeństwa (nie jest to bowiem kategoria jednolita, co również poniższe analizy ukażą) niezawierające w ramach formalnie wyrażonych w ustawie znamion warunku ryzykowności, analizy prawnoporównawcze pokazują, że wagę tej potrzeby dostrzeżono bardziej wyraźnie w piśmiennictwie innych krajów, zwłaszcza w doktrynie niemieckiej, zaś analizy dogmatyczne nawiązują do tego zagadnienia z różnych perspektyw związanych z dobrem prawnym, by w ostatniej ich części przedstawić postulowaną metodę praktycznego rozwiązywania przypadków nieposiadającej cechy ryzykowności realizacji znamion typu.

Abstract-endangerment crimes are an area that has not been subjected to a detailed analysis in the Polish criminal law doctrine. This collective work deals with this issue from a general, theoretical (when it describes the non-normative nature of danger), comparative, constitutional and dogmatic perspectives. These aspects are interrelated, however: the nature of the dogmatic considerations remains determined by constitutional regulations and – as a result – it focuses on the issue of the legal good, the relation of incriminated behavior to that good, and in particular on legitimizing and limiting nature of the legal good. This text is an attempt to prove the need to adapt the scope of criminal liability for abstract endangerment offenses and to find – both at the level of making and applying the law – ways of this adaptation. The considerations already carried out in the first chapter lead to the conclusion that the most urgent requirements for the application of law are those of the abstract endangerment crimes (as it is not a uniform category, which will also be demonstrated in the following analysis), that do not meet the condition of riskiness directly expressed in the statutory provision. Comparative legal analysis show that the importance of this need has been seen more clearly in the literature of other countries, especially in the German doctrine, and dogmatic analysis refer to this issue from various perspectives related to the legal good. Finally, a proposed method of handling the cases that do not pose any risk to the legal good is presented.