Wypalenie zawodowe a obciążenie psychospołeczne pracą i wsparcie społeczne nauczycieli placówek ogólnodostępnych i specjalnych

The aim of this study was to assess the occupational burnout, psychosocial burdens of work and social support in groups of teachers working in a public and special institutions. An additional goal was to identify intergroup differences in the level of the studied variables. The study analyzed relationships between occupational burnout and psychosocial burdens at work, social support, as well as job seniority and age of the respondents. Teachers working in public (N = 97) and special (N = 80) institutions were tested. The following research tools were used: the Social Support Scale (SWL) by K. Kmiecik-Baran (1995), the Teacher's Occupational Burden Questionnaire (KOZP) by J. Pyżalski and P. Plichta (2007), and the Professional Burnout Questionnaire (MBI) by C. Maslach , S. Jackson, M.P. Leiter (1996). The study provides information, that the group of teachers working in public institutions differs from study group of special educators in terms of occupational burnout and psychosocial burdens at work - in particular, in terms of a sense of the lack of meaning in work and social suport. The estimated level of occupational burnout increased with increasing organizational burdens of work in both studied groups, but in this relationship is stronger in the group of special educators. Moreover, the more often special educators experience a sense of lack of meaning in work, organizational burdens of work and general psychosocial burdens of work, the faster this group experiences burnout. Special educators receive more support compared to teachers in public institutions. Obtained support from superiors reduces the level of occupational burnout in both studied groups.

Celem niniejszej pracy była ocena wypalenia zawodowego, obciążeń psychospołecznych pracy oraz wsparcia społecznego w grupach nauczycieli pracujących w placówkach ogólnodostępnych oraz specjalnych. Dodatkowym celem było wskazanie różnic międzygrupowych w zakresie poziomu badanych zmiennych. Poszukiwano również związków między wypaleniem zawodowym a obciążeniami psychospołecznymi pracy, wsparciem społecznym, ale również stażem i wiekiem badanych. Przebadano nauczycieli pracujących w placówkach ogólnodostępnych (N=97) oraz specjalnych (N=80). Zastosowano następujące narzędzia: Skala Wsparcia Społecznego (SWL) autorstwa K. Kmiecik-Baran (1995), Kwestionariusz Obciążeń Zawodowych Pedagoga (KOZP) autorstwa J. Pyżalskiego i P. Plichty (2007), oraz Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego (MBI) autorstwa C. Maslach, S. Jackson, M. P. Leiter (1996). Badanie dostarcza informacji, że grupa nauczycieli placówek ogólnodostępnych różni się w zakresie wypalenia zawodowego, obciążeń psychospołecznych. w szczególności poczuciem braku sensu pracy oraz wsparcia społecznego z badaną grupą pedagogów specjalnych. Wraz ze wzrostem obciążeń organizacyjnych występuje wyższy poziom wypalenia zawodowego w obu grupach, jednak zależność ta jest silniejsza w grupie pedagogów specjalnych, w stosunku do grupy nauczycieli ogólnodostępnych. Ponadto, im częściej pedagodzy specjalni doświadczają poczucia braku sensu pracy, obciążeń psychospołecznych o charakterze organizacyjnym, oraz ogólnych obciążeń psychospołecznych pracy, tym szybciej omawiana grupa doświadcza wypalenia zawodowego. Pedagodzy specjalni otrzymują więcej wsparcia w porównaniu z nauczycielami placówek ogólnodostępnych. Wsparcie uzyskiwane ze strony przełożonych zmniejsza poziom wypalenia zawodowego w badanych grupach.