The meritocratic division: a restructuration of cleavages in the West? – Insight from the Yellow Vests movement

The attempts to understand discontent and populist surges in the West, especially in recent years, led to an abundance of research, comments, and speculations. Some thinkers asserted that such events are the symptoms of a cleavage restructuration in liberal democratic societies that would be centered around the question of merit. Research generally links higher education and general success in life to satisfaction and relative support of the established order. On the contrary, lesser educated and successful individuals tend to question this state of affairs. A cleavage revolving around success and education would consequently replace previous divisions, such as the usual right-left opposition, but also come on top of other schisms, mainly spatial ones. This thesis offers to verify the existence of such a cleavage with a case study of the Yellow Vests movement, in France. Analyzing the discourse of the representants of the meritocracy, Emmanuel Macron and his government, it finds trends that support the existence of such an underlying conflict.

Próby zrozumienia wzrostu niezadowolenia społecznego i wynikającego z niego populistycznych ruchów na Zachodzie przyniosły - szczególnie w ostatnich latach - wiele cennych badań naukowych, komentarzy publicystycznych i przeróżnych spekulacji. Niektórzy myśliciele przyjęli, że wydarzenia te są symptomem restrukturyzacji podziałów w społeczeństwach liberalno-demokratycznych, zgodnie z którymi ich nowa konfiguracjazasadzać się będzie na centralnej idei "zasługi" i jej roli w determinowaniu szans życiowych. Efekty badań społecznych na ogół pokazują, że wyższe wykształcenie jest połączone z ogólnym sukcesem życiowym, satysfakcją i relatywnym poparciem dla istniejącego porządku. W przypadku osób o niższym wykształceniu mamy do czynienia z niższym poczuciem sukcesużyciowego i co za tym idzie częstszym kwestionowaniem aktualnego stanu rzeczy. Wiele wskazuje na to, że podział ten wyznaczany przez sukces i edukację, nie tylko nabiera coraz większego znaczenia, przez co wypiera i zastępuje poprzednie, powszechnie organizujące świadomość społeczną podziały, jak choćby opozycja prawica-lewica, ale nakłada się równieżna inne dychotomie społeczne, głównie terytorialne. Celem niniejszej rozprawy jest próba zweryfikowania tych hipotez w oparciu o studium przypadku francuskiego ruchu społecznego Żółte Kamizelki. Praca ta potwierdza, na podstawie analizy dyskursu wybranych przedstawicieli merytokracji, Emmanuela Macrona i przedstawicieli jego rządu, że zidentyfikowane wcześniej trendy rosnącego znaczenia merytokracji w powstawaniu nowych podziałów społecznych, faktycznie odgrywają realną rolę w procesie restrukturyzacji współczesnych konfliktów społecznych.