Foreigners at the Royal Court of Stephen Báthory on the Example of Inhabitants from the Lands of the Kingdom of Hungary

In the early modern period royal courts were institutions which often employed foreigners in various positions. This was a common phenomenon across Europe, also in the PolishLithuanian Commonwealth. In this context the period of the first free elections, when a foreigner was elected King of Poland on each occasion, is extremely interesting. In this unique situation the predecessor’s court took on a significance that was different from that in the case of a dynasty — the newly elected king did not inherit the entourage of the deceased ruler; at most he would hire some of the personnel to serve him. Moreover, the newly elected monarch would come to the Polish-Lithuanian state with a group of his compatriots, at least some of whom would end up in the new Polish court. From the point of view of the emergence of some phenomena and solutions at the time of the first free elections, the reign of Stephen Báthory seems interesting in this respect. In the article the author presents the number of Hungarians and the offices they held at the Polish court. In addition, he points to the fluctuations among King Stephen’s compatriots as well as their position and stature in the various categories of courtiers and court servants. He also seeks to present the question of the internationalisation of the monarch’s entourage in comparison with the Jagiellonian period in order to establish whether during Stephen’s reign the number of foreigners — in this case the ruler’s compatriots — was similar or whether there were any differences. Another problem examined in the article is that of the number of Hungarians in comparison to the Poles as the royal court, and the resulting attitude of the nobility to the “foreigners” surrounding the monarch.

Dwory królewskie w epoce nowożytnej były instytucjami, w których często zatrudniano cudzoziemców na różnych stanowiskach. Było to zjawisko powszechne prawie w całej Europie, również w Rzeczypospolitej. W tym kontekście okres pierwszych wolnych elekcji, kiedy za każdym razem mieliśmy do czynienia z wyborem króla-obcokrajowca, jest niezwykle interesujący. W tej specyficznej sytuacji dwór poprzednika nabierał innego znaczenia dla elekta niż to miało miejsce w przypadku dynastii – nie dziedziczył otoczenia zmarłego władcy, co najwyżej część personelu przyjmował ponownie na służbę. Co więcej, nowo wybrany monarcha przybywał do państwa polsko-litewskiego z grupą rodaków, z których przynajmniej część trafiała na nowy dwór polski. Z punktu widzenia kształtowania się pewnych zjawisk i rozwiązań w czasach pierwszych wolnych elekcji, panowanie Stefana Batorego wydaje się pod tym względem ciekawe. Artykuł przedstawia liczebność Węgrów oraz zajmowane przez nich stanowiska na dworze polskim. Zwraca uwagę na fluktuację wśród rodaków króla Stefana oraz ich pozycję i znaczenie w poszczególnych kategoriach dworzan i służby nadwornej. Ponadto stara się zaprezentować kwestię umiędzynarodowienia otoczenia monarchy w porównaniu z epoką jagiellońską, aby sprawdzić czy za panowania Batorego liczba obcokrajowców, w tym przypadku konkretnie rodaków władcy, była podobna czy może występowała w tym zakresie różnica. Pokrótce podejmuje także problem liczebności Węgrów względem Polaków na dworze królewskim i wiążący się z tym zagadnieniem stosunek szlachty wobec „obcych” wokół monarchy.