Complaining: Cultural Norm, Speech Act, Speech Genre

The goal of this thesis for master’s degree is to provide a linguistic analysis of COMPLAINING (narzekanie) in the Polish language, that would augment the already existing research on this topic but conducted from a psychologic point of view. The first chapter includes reflections on COMPLAINING as a Polish cultural norm and a popular communication ritual that serves predominantly a phatic function. Because of that, COMPLAINING should be included in programs of teaching Polish as a foreign language. The second chapter is devoted to the analysis of COMPLAINING through the lens of the speech act theory and the prototype theory. The latter allows to explain the differences between speech act of COMPLAINING and speech acts that serve a similar purpose of expressing dissatisfaction. The third chapter includes characterization of COMPLAINING as a speech genre, conducted using a methodology developed by Jerzy Bartmiński, which dictates focus on such qualities as communication situation, sender, receiver, communication intention, topic, modality, form and frame. This allows to fashion a definition of COMPLAINING, which, in contrast to other definitions, is more focused on its communication aspects.

Celem niniejszej pracy magisterskiej jest językoznawcza analiza NARZEKANIA, uzupełniającego badania prowadzone w tym zakresie z perspektywy psychologicznej, mająca potencjalnie także implikacje dydaktyczne w zakresie nauczania języka polskiego jako obcego. Prezentując kulturowe korzenie NARZEKANIA pokazuję, że czynność ta jest nie tylko elementem autostereotypu Polaka, ale wpisuje się także w polską normę kulturową, stanowi rytuał porozumiewania się i popularne narzędzie realizacji funkcji fatycznej. W związku z tym warto zwrócić uwagę na rozwijanie umiejętności NARZEKANIA w dydaktyce języka polskiego jako obcego. Rozważania zawarte w rozdziale drugim mają na celu zaprezentowanie NARZEKANIA w świetle teorii aktów mowy. Dążyłem jednocześnie do pokazania, że opisanie go przy pomocy parametrów klasyfikacji J. Searle’a nastręcza pewnych problemów, podobnie jak znalezienie wyczerpującej definicji NARZEKANIA, która wyjaśniałaby zależności między nim, a innymi aktami mowy komunikującymi niezadowolenie, takimi jak ŻALENIE SIĘ, SKARŻENIE SIĘ, KRYTYKOWANIE. Niezwykle pomocne w rozwianiu tych wątpliwości są narzędzia oferowane przez językoznawstwo kognitywne, a zwłaszcza klasyfikacja prototypowa. Rozdział trzeci przynosi omówienie NARZEKANIA w świetle genologii. Prezentuję analizę podstawy onomazjologicznej nazwy badanego gatunku mowy z uwzględnieniem etymologii, pokazując, jak głęboko wpisane w jego istotę jest wyrażanie negatywnych stanów emocjonalnych oraz modalność negatywna. Następnie prezentuję schematy konotacyjne mówienia i komunikowania czasownika NARZEKAĆ. Ostatni etap analizy zakładał opis gatunku mowy NARZEKANIA przez pryzmat ośmiu parametrów: sytuacji komunikacyjnej, nadawcy, odbiorcy, intencji komunikacyjnej, tematu (przedmiotu), ontologii świata przedstawionego, formy, sposobu ujęcia. Efektem jest opracowanie autorskiej definicji tego gatunku mowy.