Przeszłość i teraźniejszość na Ukrainie. Cechy nacjonalizmu etnicznego i obywatelskiego w oficjalnej polityce państwa ukraińskiego wobec pamięci zbiorowej w ustawach o pamięci z 2015 roku

This work addresses the extent of the nation-building attempts by the Ukrainian government in the domain of memory since the Maidan Revolution shared the features of ethnic and civic nationalism. The research is based on the case study of the decommunisation package adopted by the Ukrainian government in 2015. The package comprises memory laws, which reflect the current Ukrainian attempts to deal with the past and define the country’s current vector of its memory policy. In order to deal with the communist legacy and promote new national heroes, Ukraine is rewriting its history, selectively and artificially picking the memories that might help to develop cohesion and national identity. What is interesting is that according to the official policy of the Ukrainian government, the endeavour of re-shaping Ukrainian identity and collective memory have to be made in the context of civic nationalism, highlighting the significance of liberal ideals such as liberty, tolerance, equality, and individual rights. However, the analyses presented in my work supports the claim of the Venice Commission and international scholars’ opinion that the laws clearly contradicted the latter ideals. Instead, the memory laws adopted by the Ukrainian government in 2015 clearly shift their focus to the features of ethnic nationalism. Thus, they prioritise the history of one ethnic group over another as well as put a strong emphasis on the ethnic core in the development of the contemporary collective memory and identity of Ukrainian citizens.

Praca ta odnosi się do zakresu podejmowanych przez władze ukraińskie prób budowania narodu w dziedzinie pamięci, odkąd Rewolucja Majdanu miała cechy etnicznego i obywatelskiego nacjonalizmu. Badanie opiera się na studium przypadku pakietu dekomunizacyjnego przyjętego przez rząd Ukrainy w 2015 roku. Pakiet zawiera prawa pamięci, które odzwierciedlają obecne ukraińskie próby radzenia sobie z przeszłością i określają obecny wektor polityki pamięci. Aby uporać się z komunistyczną spuścizną i promować nowych bohaterów narodowych, Ukraina przepisuje swoją historię, selektywnie i sztucznie zbierając wspomnienia, które mogą pomóc w rozwijaniu spójności i tożsamości narodowej. Co ciekawe, zgodnie z oficjalną polityką władz ukraińskich dążenie do przekształcenia ukraińskiej tożsamości i pamięci zbiorowej musi odbywać się w kontekście obywatelskiego nacjonalizmu, podkreślającego wagę liberalnych ideałów, takich jak wolność, tolerancja, równość. oraz prawa indywidualne. Analizy przedstawione w mojej pracy potwierdzają jednak tezę Komisji Weneckiej i opinii międzynarodowych naukowców, że przepisy prawa wyraźnie przeczą tym ostatnim ideałom. Zamiast tego, ustawy o pamięci przyjęte przez ukraińskie władze w 2015 roku wyraźnie skoncentrowały się na cechach etnicznego nacjonalizmu. Tym samym przedkładają historię jednej grupy etnicznej nad inną, a także kładą silny nacisk na etniczny rdzeń w kształtowaniu współczesnej pamięci zbiorowej i tożsamości obywateli Ukrainy.