Polish pedagogy in the early 20th century : the emergence of the concept of childrens rights

Niniejszy artykuł prezentuje analizę i interpretację materiałów źródłowych i wtórnych zgromadzonych w poszukiwaniu odpowiedzi na postawione pytanie o pedagogikę społeczną jako źródło idei dla współczesnej koncepcji praw dziecka. Polska pedagogika społeczna w swoim dorobku historycznym ugruntowanym w myśli i piśmiennictwie pierwszych polskich pedagogów, a także w konkretnych teoretycznych i instytucjonalnych rozwiązaniach służących praktyce społecznego wsparcia, pomocy i opiece, kierowała się ideą ochrony praw człowieka, a w szczególności praw dziecka. Dziecka zagrożonego ubóstwem, wykluczeniem, niedostosowaniem społecznym, dziecka głodnego, porzuconego, niezdolnego do samodzielnej egzystencji, dziecka sieroty, dziecka - człowieka potrzebującego wsparcia. Artykuł opisuje źródła koncepcji praw przynależnych dzieciom odczytywane w dorobku polskiej myśli pedagogiki społecznej i jej implikacje dla ewolucji teorii i praktyki w zakresie ochrony praw dziecka. Centralną osią rozważań uczyniła autorka kategorię prawa jako ważnego elementu środowiska wychowawczego człowieka w okresie dzieciństwa.

This article presents an analysis and interpretation of sources and secondary materials collected during research on social pedagogy being a source of ideas for the contemporary concept of children’s rights. Polish social pedagogy in its historic heritage, grounded in the ideas and writings of the first Polish pedagogues, of the 1920s and 1930s as well as in specific theoretical and institutional measures that served the practice of social support, help and care, was guided by the notion of the protection of human rights. This particularly referred to the rights of the child threatened by poverty, exclusion, social inadequacy; the child who was hungry, abandoned, orphaned and in urgent need of support. The article discusses the source of the concept of children’s rights found in the achievements of Polish social pedagogues, and their implications for the evolution of theory and practice in protection of the children’s rights. The central focus of these considerations is the category of law as an important element of the human educational environment during childhood.