Przemiany Legendy o Tannhäuserze

Tannhäuser Legend is a medieval story which carries ideological, ethical and moral contents and is deeply rooted in German culture. Its German origins have undoubtedly contributed to the fact that it has not been exploited or adapted in our country. It is only opera fans who can associate it with a famous work of Richard Wagner – Tannhäuser and Wartburg minstrel contest. The emergence of this medieval legend is quite complicated and it stems from the cultural code of the German Nation mixed with some supernatural elements, taken from various cultural traditions. Numerous factors contribute to its origin. First of all, it is a historical person of a minnesinger from the thirteenth century, who as a forgotten author of love poetry, is recorded in legends and novels where he becomes a literary hero. An important element is the way the ancient and medieval worlds are combined due to a grotto of Venus – a goddess who also appears in German culture. With many records which aimed to prove that Germans were the heirs of the Romans, the story has been deeply rooted in both the minds and works of our western neighbours. Significant achievements in the field of popularising Tannhäuser Legend can be found in the Romantic Movement and its writers, who tried to adapt and retell again this medieval story by expanding the contents with new threads and elements. And the climax of all these attempts was when Richard Wagner managed to turn the legend into a masterpiece. Out of a simple character of Tannhäuser he created –a hero on the way, who is emotionally torn and looking for his place on earth. In the following centuries the subject matter referring to the minnesinger has been repeatedly adapted and incorporated in various ways into the works of numerous writers and other artistic creators. The theme has even managed to enter the pop culture. All this testifies to the unprecedented greatness of this legend, which plays an important role in both history of literature and also history of art. This study attempts to undertake the exploration of the complex subject of the transformations of Tannhäuser Legend.

Legenda o Tannhäuserze to średniowieczna historia będąca nośnikiem treści światopoglądowych, etycznych czy moralnych i silnie zakorzeniona w kulturze niemieckiej, przez co nie była wykorzystywana czy adaptowana w naszym kraju. Jedynie miłośnicy opery mogą ją kojarzyć z dziełem Richarda Wagnera – Tannhäuser i wartburski turniej śpiewaczy. Zawiła geneza powstania tej średniowiecznej legendy wynika z kodu kulturowego narodu niemieckiego i połączenia jej z elementami nadprzyrodzonymi, zaczerpniętymi z różnych tradycji kulturowych. Wiele czynników miało wpływ na jej powstanie. To przede wszystkim historyczna postać XIII-wiecznego minnesingera, który jako zapominany twórca poezji miłosnej, został zapisany na kartach legend i powieści, stając się bohaterem literackim. Ważnym elementem był sposób połączenia świata antycznego ze średniowiecznym za sprawą groty Wenus – bogini, która pojawiła się w kulturze niemieckiej. Przekazy mające na celu udowodnić, że Niemcy są spadkobiercami Rzymian, zakorzeniły tę historię w umysłach i twórczości naszych zachodnich sąsiadów. Szczególne działania w zakresie popularyzacji Legendy o Tannhäuserze ma epoka romantyzmu i jej twórcy, którzy próbowali adaptować i opowiedzieć na nowo tę średniowieczną opowieść, poprzez rozbudowywanie treści o kolejne wątki i elementy. Zwieńczeniem tych wszystkich zabiegów są koncepcje zastosowane przez Richarda Wagnera, by z tej legendy powstało arcydzieło. Wykreował on z prostej postaci Tannhäusera – bohatera w drodze, rozdartego emocjonalnie, który poszukuje swojego miejsca na Ziemi. W kolejnych stuleciach tematyka dotycząca minnesingera była wielokrotnie adaptowana na wszelakie sposoby jako dorobek pisarzy i twórców, a nawet ów motyw zdołał przejść do popkultury. Wszystko to świadczy o bezprecedensowej wielkości tej legendy, która zdołała się zapisać na kartach zarówno historii literatury, jak i sztuki. Niniejsza praca jest próbą podjęcia złożonego tematu dotyczącego przemian Legendy o Tannhäuserze.