Austerlitz i Róża, czyli zjawy jako bohaterowie naszych czasów (projekty literatury w nożyku profesora Tadeusza Różewicza i Austerlitz W.G. Sebalda)

Szkic ujmuje porównawczo późny poemat Tadeusza Różewicza nożyk profesora (2001) oraz ostatni utwór W.G. Sebalda, powieść Austerlitz z tego samego roku w kontekście literatury "widmoontologicznej". Oba dzieła stanowią powroty do problematyki Zagłady po ponad półwieczu i podejmują problem obcowania żywych (ocalałych lub urodzonych po wojnie) z umarłymi; obcowanie to, tyleż konieczne, co niemożliwe, stanowi inspirację dla idei literatury umożliwiającej "spotkanie z umarłymi". W obu dziełach pojawia się również głęboka krytyka cywilizacji nowoczesnej, której nieuchronnym następstwem były wojny światowe pierwszej połowy XX wieku.

This comparative sketch juxtaposes the late narrative poem nożyk profesora by Tadeusz Różewicz with W.G. Sebald’s last work, the novel Austerlitz from the same year, in the context of literary hauntology. Both works return to the issue of the Holocaust after more than half a century and take up the question of the relationship of the living (survivors or those born after the war) with the dead; a relationship which being both necessary and impossible inspires the idea of literature as facilitating the "meeting with the dead." Both works are also deeply critical of the modern civilization, the inevitable consequence of which were the two world wars in the first half of the 20th century.