Społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej w Pakiecie Czysta Energia dla wszystkich Europejczyków jako prawny model wsparcia odnawialnych źródeł energii

Renewable energy communities are an institution introduced by the revised EU directive 2018/2001 (known as RED II directive). The directive, as part of the new Clean energy for all Europeans legislative package, requires EU members to ensure a framework is in place to develop energy communities, as they are meant to become new actors on the energy market. Introduction of renewable energy communities is an element of the recent EU energy and climate protection policy, in particular efforts to decentralize the energy system and promote renewable energy sources.The master's thesis describes the wider context of developing the Clean energy package, discusses the defining characteristics of renewable energy communities, analyses their enabling framework, as well as challenges opportunities brought forward by the implementation of these new actors to the member countries' legal systems. The analysis is carried out to the degree allowed by the current legal framework, given that the RED II directive has not yet been fully implemented to Polish law.Renewable energy communities contained in art. 22 of RED II directive are participatory institutions. Their regulatory model expects them to consist of natural persons, SMEs or local authorities, including municipalities. The organizational format is based on open and voluntary participation for those in proximity of the renewable energy project that is owned and developed by the community. Member States need to provide a legal entity format and ensure that renewable energy communities can access all suitable energy markets in a non-discriminatory manner without disrupting competition on the market. Community members need to maintain their rights or obligations as final customers. The thesis identifies different types of activities that renewable energy communities could engage in. Member States' regulatory environment should reflect the non-professional and innovative character of such entities. A comparison with 'citizen energy communities' is provided.The enabling framework allows national regulators a significant degree of flexibility in implementation. At the same time, introducing renewable energy communities to Member States' legal systems can pose a challenge in the form of adapting the regulation the specific conditions of each country. This thesis argues that renewable energy communities are a model of not only promoting renewable energy sources, but also a model supporting the decentralization of the energy system and empowering the prosumer. Moreover, the author explores the most important mechanisms fostering the development of renewable energy communities - the cooperation with distribution system operators and local governments.Furthermore, the topic of implementation the RED II directive is discussed. The characteristics of a EU directive and the current stage of RED II implementation are briefly analysed. The challenges posed in effective implementation are noted. Unclear provisions can discourage citizens and enterprises to use such organizational formats and engage in the process of green transition. An opportunity is identified in the existence of institutions with major commonalities to the RED II communities in the Polish legal system. Energy clusters and energy cooperatives can be seen as a point of departure when possibly revising the Polish Act on renewable energy sources (Dz. U. z 2021 r. poz. 610 z późn. zm.) and Act on cooperatives (Dz. U. z 2021 r. poz. 648 z późn. zm.). The conclusion is that it might be attempted to promote renewable energy communites in the organizational format of energy cooperatives and energy clusters. Time will show how exactly EU Member countries will shape the energy communities model.

Społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej (ang. renewable energy communities) to instytucja wprowadzona przez znowelizowaną dyrektywę UE 2018/2001 (RED II). Akt ten, jako część nowego pakietu legislacyjnego Czysta Energia dla wszystkich Europejczyków, nakazuje rozwijać tego typu podmioty, które mają stać się nowymi aktorami na rynku energii. Ich wprowadzenie wpisuje się w szersze trendy unijnej polityki energetyczno-klimatycznej, w tym w decentralizację sposobu wytwarzania energii i promocję odnawialnych źródeł energii.Praca magisterska opisuje kontekst wprowadzenia regulacji pakietu Czysta energia, omawia charakter i cechy definicyjne społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej, analizuje ramy promujące ich rozwój, a także omawia szanse i zagrożenia związane z implementacją tej instytucji do krajowego porządku prawnego. Analiza jest prowadzona w stopniu na jakim pozwala na to obecny stan prawny, biorąc pod uwagę, że pomimo upływu terminu na implementację dyrektywy RED II nie została ona jeszcze w pełni wdrożona do polskiego prawa.Jak podkreślano w pracy, społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej z art. 22 dyrektywy RED II to podmioty o charakterze partycypacyjnym. Model ten przewiduje, że mają składać się z osób fizycznych, małych lub średnich przedsiębiorców lub organów lokalnych. Uczestnictwo jest dobrowolne i otwarte dla zainteresowanych znajdujących się w niewielkiej odległości od projektu OZE, w który dana społeczność się angażuje. Podmiot ten musi mieć osobowość prawną i działać na rynku w warunkach równych szans i bez zakłócania konkurencji. Członkowie zachowują swoje prawa jako odbiorców końcowych. Poddano analizie zakres możliwych działań tego podmiotu na rynku energii. Otoczenie regulacyjne w państwach członkowskich powinno odzwierciedlać ich nieprofesjonalny, nastawiony na innowacje charakter. Podczas analizy społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej zostały porównane obywatelskimi społecznościami energetycznymi.Ramy sprzyjające społecznościom energetycznym pozwalają ustawodawcom krajowym na sporą swobodę interpretacyjną. Jednocześnie, implementacja może być sporym wyzwaniem w zakresie dostosowania otoczenia regulacyjnego i ułatwień dla modelu społeczności energetycznych do realiów danego państwa. Niniejsza praca jest próbą ukazania, że społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej to model promowania odnawianych źródeł energii, ale również model wspierający decentralizację systemu energetycznego i wzmacniający możliwości prosumenckie na rynku energii. Praca poddaje analizie najważniejsze mechanizmy mające ułatwiać działanie społecznościom: przewidzianą współpracę z operatorami sieci dystrybucyjnych i potencjał współpracy z organami lokalnego samorządu terytorialnego. Poruszono temat implementacji dyrektywy RED II. Omówiono charakter dyrektywy jako aktu prawnego i przedstawiono jest etap na jakim jest obecnie wdrożenie przepisów o społecznościach do porządków prawnych państw członkowskich. Odnotowano, że niełatwo będzie skutecznie wdrożyć zasady działania społeczności energetycznych. Niejasne przepisy mogą przekreślić szanse na udział obywateli w procesach transformacji energetycznej. Szansą jest istnienie w rodzimym systemie prawnym instytucji odzwierciedlających założenia społeczności energetycznych. Klastry energii i spółdzielnie energetyczne mogą być punktem wyjścia do dostosowania ustawy o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 610 z późn. zm.) i ustawy - prawo spółdzielcze (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 648 z późn. zm.) do wizji pakietu Czysta energia. Przedstawiono wniosek, że nastąpi próba promowania rozwoju społeczności energetycznych w formule spółdzielni energetycznych i klastrów energii, a czas pokaże, w jaki sposób państwa UE nadadzą ostateczny kształt modelowi społeczności energetycznych.