Przywileje cechowe z kancelari Wazów i Sasów - analiza porównawcza.Praca ta zajmuje się tematyką jednego z aspektów kancelarii królewskiej, dokumentów cechowych, sporządzonych w okresie panowania dynastii Wazów i Sasów. Głównym celem była analiza i porównanie wyżej wymienionych dokumentów, które zostały sporządzone w okresie panowania władców z obu dynastii oraz wskazanie różnic i podobieństw między nimi. Są to wybrane polskie przywileje cechowe, nadawane dla organizacji pochodzących z większych miast, ponieważ były one wzorcem dla mniejszych ośrodków samorządowych. Analiza ta została dokonana pod kątem grup rzeczowych, czyli pewnych kwestii, które pojawiały się w dokumentach. Przywileje cechowe powstałe w okresie panowania dynastii Wazów pochodzą z lat 1595-1662, natomiast dokumenty z dynastii Sasów z lat 1701-1733. Dotyczą one miast, które kiedyś, ale i teraz znajdują się na terenie Polski, z wyjątkiem miasta Żółkiew, które obecnie znajduje się na Ukrainie.Praca, nie licząc wstępu i zakończenia, zawiera trzy rozdziały, z których dwa pierwsze stanowią wprowadzenie do zagadnienia cechów rzemieślniczych, natomiast trzeci, ostatni stanowi najważniejszą część pracy i dotyczy analizy i omówienia dokumentów cechowych z uwzględnieniem grup rzeczowych.Pierwszy rozdział wyjaśnia definicję cechu, omawia, kto wchodził w jego skład, jakie były jego prawa, obowiązki, zasady, ale również porusza kwestię tego, gdzie członkowie cechu pracowali, jak spędzali wolny czas, czym były cechy łączone oraz kwestię wędrówki czeladniczej. Omówiona jest również historia cechów w Polsce, droga do otrzymania tytułu mistrza cechowego oraz inne kwestie, związane z cechem.Drugi rozdział porusza kwestię znaków cechowych jako symbolu wspólnoty. Opisuje godła, pieczęcie, skrzynki cechowe, ale również chorągwie, różne naczynia, zawieszki, obesłania czy przedmioty związane z religią, pogrzebem, na przykład tarcze trumienne.Ostatni, trzeci rozdział, który jest najważniejszy, omawia analizę porównawczą przywilejów cechowych, sporządzonych w okresie panowania władców z dynastii Wazów i Sasów. Na początku rozdziału jest kilka słów o dokumentach cechowych, są wymienione wszystkie dokumenty poddane analizie, a następnie, ponieważ została ona dokonana pod kątem grup rzeczowych, każda z grup została omówiona wraz z podaniem informacji o częstotliwości jej występowania w dokumentach. Na końcu rozdziału znajdują się wnioski, które zostały omówione. Dotyczą one podobieństw i różnic pomiędzy dokumentami sporządzonymi w okresie panowania obojga dynastii, ale również wskazanie, które grupy pojawiały się w dokumentach najczęściej, a które najrzadziej oraz jest wzmianka o kilku dokumentach, które wyróżniały się na tle innych.W pracy, oprócz źródeł, czyli wybranych polskich przywilejów cechowych, została wykorzystana polska literatura dotycząca zagadnień cechów. Są to prace takich historyków i badaczy jak: F. Piekosiński , W. Chotkowski , L. Lepszy , A. Chmiel , H. Samsonowicz , E. Bimler-Mackiewicz i in.Zagadnienie przywilejów cechowych z kancelarii królewskich Sasów i Wazów okazał się tematem interesującym i wciągającym, podczas prac pojawiły się kolejne pytania badawcze, na udzielenie którym odpowiedzi konieczna jest analiza większego materiału źródłowego nieograniczona kryterium językowym.Problemem w trakcie pisania okazał się wybuch pandemii. Napisanie tej pracy w tym okresie było możliwe tylko dzięki dostępowi do materiałów archiwalnych za pośrednictwem portalu Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych szukajwwarchiwach.gov.pl.
This work deals with the subject of one of the aspects of the royal chancellery, guild documents, drawn up during the reign of the Vasas and the Saxons.The main goal was to analyze and compare the above-mentioned documents that were drawn up during the reign of the rulers of both dynasties, and to indicate the differences and similarities between them. These are selected Polish guild privileges, granted to organizations from larger cities, because they were a model for smaller self-government centers. This analysis was made in terms of subject groups, i.e. certain issues that appeared in the documents. The guild privileges created during the reign of the Vasa dynasty come from the years 1595-1662, while the documents from the Saxon dynasty from 1701-1733. They apply to cities that once and now are located in Poland, with the exception of the city of Żółkiew, which is now located in Ukraine.Apart from the introduction and ending, the work contains three chapters, the first two of which are an introduction to the issue of craft guilds, while the third and last one is the most important part of the work and concerns the analysis and discussion of guild documents with regard to material groups.The first chapter explains the definition of the guild, discusses who was part of it, what were its rights, duties, rules, but also deals with the question of where the guild members worked, how they spent their free time, what were the combined features and the issue of journeyman journeys. The history of guilds in Poland is also discussed, the way to obtain the title of guild master and other issues related to the guild.The second chapter deals with the issue of guild signs as a symbol of the community. It describes emblems, seals, guild boxes, but also flags, various vessels, pendants, cloths and items related to religion, funeral, for example coffin shields.The last, third chapter, which is the most important, presents a comparative analysis of the guild privileges made during the reign of the Vasa and Saxon rulers. At the beginning of the chapter, there are a few words about the guild documents, all analyzed documents are listed, and then, because it was made in terms of material groups, each group was discussed along with information about the frequency of its occurrence in the documents. At the end of this chapter are the conclusions that have been discussed. They refer to the similarities and differences between the documents drawn up during the reign of both dynasties, but also to the indication of which groups appeared in the documents the most and the least often, and there is a mention of several documents that stood out from the others.Apart from the sources, i.e. selected Polish guild privileges, the work uses Polish literature on guild issues. These are the works of historians and researchers such as: F. Piekosiński, W. Chotkowski, L. Lepszy, A. Chmiel, H. Samsonowicz, E. Bimler-Mackiewicz and others.The issue of guild privileges from the royal chancellery of the Saxons and Vasas turned out to be an interesting and engaging topic, during the work new research questions appeared, for which answers it is necessary to analyze the larger source material with unlimited linguistic criteria.The problem at the time of writing was the outbreak of the pandemic. Writing this work during this period was possible only thanks to the access to archival materials via the portal of the Supreme Directorate of State Archivesearchwwarchiwach.gov.pl.
