Time and its transgression in Romantic tales of "fairy history"

Praca „Czas i jego przekraczanie w romantycznych opowieściach o dziejach bajecznych” jest próbą przyjrzenia się problematyce temporalnej w takich utworach, jak „Balladyna”, „Lilla Weneda” i „Król-Duch” Juliusza Słowackiego, „Wanda” i „Krakus” Cypriana Norwida a także w niektórych ogniwach „Polski w pieśni” Deotymy. Szczególny nacisk kładę w niej na czas historii, a więc i na rozmaite romantyczne interpretacje zależności między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Moim głównym celem jest pokazanie, że poszukiwania ciągłości kulturowej w sytuacji politycznego niebytu pociągają za sobą poszukiwanie także ciągłości temporalnej. Istotną rolę w tych dążeniach odgrywa myślenie chronozoficzne, czyli wszelkie próby uchwycenia jakichś rządzących czasem zasad i reguł, które pozwalają na przewidzenie ogólnego zarysu przyszłości. Romantyczne operacje na czasie przejawiają się np. w mitotwórczych ambicjach poetów, w kształtowaniu pamięci kulturowej i w odrzucaniu ograniczeń ludzkiego czasu – także poprzez obdarzanie życiem tego, co martwe. Czas i historia były nie tylko zjawiskami niezwykle silnie oddziałującymi na świadomość epoki, ale też pozostają w tej świadomości ściśle ze sobą związane.

The work "Time and its transgression in Romantic tales of >>fairy history<<” is an attempt to look at temporal issues in such works as "Balladyna", "Lilla Weneda" and "Król-Duch" by Juliusz Słowacki, "Wanda" and "Krakus" by Cyprian Norwid and also in some parts of "Polska w pieśni" by Deotyma. I place particular emphasis on the time of history, and thus on various Romantic interpretations of the relationship between past, present and future. My main goal is to show that the search for cultural continuity in a situation of political non-existence entails the search for temporal continuity as well. Chronosophic thinking, that is, all attempts to understand some underlying principles and rules of time that allow us to predict the general outline of the future, plays an important role in these endeavours. Romantic operations on time are manifested, for example, in the myth-making ambitions of poets, in the shaping of cultural memory and in the rejection of the limitations of human time - also by giving life to what is dead. Time and history were not only phenomena that had a profound impact on the epoch's mentality, but they were also closely linked with each other and were shaping it together.