Wiek sprawcy a odpowiedzialność karna. Różnice w karaniu nieletnich, młodocianych i dorosłych oraz ich uzasadnienie

Celem niniejszej pracy jest omówienie problematyki odpowiedzialności karnej w zależności od wieku sprawcy czynu zabronionego. Czy przewidziane w przepisach kodeksu karnego rozwiązania są uzasadnione, czy przynoszą zamierzone rezultaty oraz czy wymagają modyfikacji? Szczegółowo została omówiona funkcja wieku w polskim prawie karnym oraz problematyka dojrzałości sprawcy jako warunek pozwalający na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej czy modyfikacji środków wobec niego podejmowanych, w tym nadzwyczajnego złagodzenia kary. Analizie został poddany proces kształtowania się zarówno pojęć osoby nieletniej i młodocianej, jak i ewolucja sposobów reakcji organów państwa na popełniane przez młode osoby czyny zabronione, również w odniesieniu do regulacji międzynarodowych. W pracy omówiono również relację prawa karnego do prawa o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz podjęto refleksję nad różnicowaniem stosowania środków wychowawczych, poprawczych i środków reakcji karnej wobec młodych sprawców czynów zabronionych. W końcowej części pracy opisano tendencje obecne w przestępczości młodych osób, jak również zawarto refleksje nad postulatem obniżenia granicy wieku odpowiedzialności karnej.

The aim of this paper is to discuss the issue of criminal responsibility depending on the age of the perpetrator of a prohibited act. Are the solutions provided for in the provisions of the penal code justified, do they bring the intended results and do they require modification? The function of age in Polish criminal law and the issue of the perpetrator's maturity as a condition for incurring criminal liability or for modifying the measures taken against him, including extraordinary mitigation of punishment, were discussed in detail. The analysis covers the process of development of the notions of minors and juvenile offenders as well as the evolution of the ways in which state authorities react to criminal acts committed by young people, also in relation to international regulations. The paper also discusses the relation between criminal law and the law on proceedings in juvenile matters and reflects on the differentiation of the application of educational, correctional and criminal reaction measures towards young offenders. The final part of the paper describes the trends present in youth crime, as well as contains reflections on the postulate of lowering the age limit of criminal responsibility.