Substancje przeciwdrobnoustrojowe są składnikami wielu preparatów kosmetycznych stosowanych w celu pielęgnacji oraz wspomagania leczenia skóry uszkodzonej lub zmienionej w wyniku infekcji. Celem niniejszej pracy był przegląd i usystematyzowanie wiadomości dotyczących wykorzystania roślinnych substancji przeciwdrobnoustrojowych w kosmetologii. W części wstępnej przybliżono metody oceny działania środków przeciwdrobnoustrojowych (dyfuzyjno- krążkowa, rozcieńczeń, test time-kill, hodowla na podłożu z dodatkiem substancji przeciwdrobnoustrojowej oraz cytometria przepływowa). Z racji tego, że w krajach europejskich funkcjonuje zakaz testowania kosmetyków na zwierzętach, wskazano alternatywne metody oceny działania oraz bezpieczeństwa gotowych produktów (sztuczna skóra). Następnie opisano możliwe skutki uboczne stosowania wybranych preparatów, w tym alergie.W ramach pracy dokonano analizy doniesień literaturowych dotyczących właściwości wybranych substancji roślinnych i ich skuteczności względem drobnoustrojów, będących przyczynami chorób i stanów patologicznych skóry, w szczególności Staphylococcus aureus, Cutibacterium acnes, Pseudomonas aeruginosa, Streptococcus pyogenes, Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes, Malassezia furfur, Candida albicans, Epidermophyton i Microsporum. Dodatkowo, przedyskutowano możliwość zastąpienia syntetycznych konserwantów w kosmetykach związkami pochodzenia roślinnego oraz dokonano subiektywnego przeglądu dostępnych na rynku produktów drogeryjnych pod kątem zawartości roślinnych substancji przeciwdrobnoustrojowych. Wykazano, że spośród przeanalizowanych 70 preparatów najczęściej w składzie występowały olejki i wyciągi z mięty, szałwii, drzewa herbacianego i rozmarynu oraz mentol. Związkami konserwującymi w preparatach określanych jako „bez konserwantów i/lub parabenów” najczęściej były linalol, limonen i geraniol.Podsumowując, roślinne środki przeciwdrobnoustrojowe posiadają szerokie zastosowanie w kosmetologii jako środki prewencyjne oraz pielęgnacyjne i wspomagające leczenie chorób skóry. Są wykorzystywane zarówno jako składniki czynne, jak i pomocnicze w formulacjach kosmetyków. Mnogość preparatów je zawierających świadczy o dużej roli, jaką pełnią na rynku kosmetyczno-dermatologicznym.
Antimicrobial agents are components of many cosmetic products used for the care of damaged and/or infected skin. The aim of this study was to review and systematize the information about usage of plants antimicrobial substances in cosmetology.In the introduction, the methods of assessing the antimicrobials action (disc-diffusion, dilution, time-kill test, poison food and flow cytometry) are presented. Due to banned testing cosmetics on animals in European countries, alternative methods of assessing the activity and safety of finished products are indicated (artificial skin). Then, possible side effects of selected preparations, including allergies, are described.In this thesis, the analysis of literature reports on properties and effectiveness of selected plant substances against microorganisms, which cause dermatoses and pathological skin conditions was made, especially Staphylococcus aureus, Cutibacterium acnes, Pseudomonas aeruginosa, Streptococcus pyogenes, Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes, Malassezia furfur, Candida albicans, Epidermophyton and Microsporum.In addition, the possibility of replacing synthetic preservatives in cosmetics with plants compounds was discussed, and a subjective review of the content of plant antimicrobials in drugstore products on the market was carried. It was shown that among the 70 preparations, the most common ingredients were mint, sage, tea tree and rosemary oils and extracts, and menthol. The most common preservatives in formulations described as "without preservatives and/or parabens" were linalool, limonene, and geraniol.Summing up, plant antimicrobials are widely used in cosmetology as preventive, care and supporting agents in the treatment of skin diseases. As active and/or technological ingredients they are important agents on the cosmetic market.
