Analiza elementów kulturowych w polskiej produkcji audiowizualnej amerykańskiego serialu "The Nanny"

The aim of this thesis was to investigate the audiovisual translation of culture-bound items in the American sitcom “The Nanny” and in its Polish version "Niania". Therefore, the basic research questions were: what translation procedures were applied to the culture-bound items in the research material and what was their relative frequency?The first chapter discussed the concept of culture and the relationship between culture and translation. For this purpose, the history and definitions of the concept of culture were discussed first and followed by a presentation of selected models of culture. The links between the translation process and culture and the role of the translator as a mediator between cultures were also discussed. The last part of the chapter dealt with the notion of culture-bound items in a text. The second chapter provided an overview of the different strategies and procedures used in translation of culture-bound items. First, the notion of translation problem-solving process and translation decision-making process was presented. Then the difference between translation strategy and translation procedure was described. The last part of the chapter was devoted to the presentation of selected translation strategies and procedures.The third chapter was focused on audiovisual translation. First, the history and development of audiovisual translation and its characteristics were briefly discussed. Next, the most frequently used forms of translation such as subtitling, dubbing, voice-over and narration were presented and described in detail.The empirical part of this thesis consists of an analysis of the translation from English into Polish of examples of culture-bound items present in the television sitcom “The Nanny” and its Polish version, “Niania”. The chapter began with a discussion of the plot and the material chosen for the analysis. Next, the procedures used to carry out the analysis. The next section was devoted to the quantitative results of the analysis. In the last part of the chapter, selected examples of the translation of culture-bound items were presented and discussed. The whole thesis ends with conclusions drawn from the analysis.

Celem niniejszej pracy było zbadanie przekładu audiowizualnego elementów kulturowych w amerykańskim sitcomie „The Nanny” oraz w jego polskiej wersji „Niania”. W związku z tym podstawowe pytania badawcze brzmią: jakie procedury tłumaczeniowe zastosowano w odniesieniu do elementów kulturowych w materiale badawczym i jaka była ich względna częstotliwość? Praca składa się z trzech rozdziałów teoretycznych i jednego rozdziału empirycznego. W pierwszym rozdziale omówiono pojęcie kultury oraz związku między kulturą a tłumaczeniem. W tym celu najpierw przedstawiono historię i definicje pojęcia kultury oraz zaprezentowano wybrane modele kultury. Omówione zostały również powiązania między procesem tłumaczenia a kulturą oraz rola tłumacza jako mediatora pomiędzy kulturami. W ostatniej części rozdziału skupiono się na pojęciu elementów kulturowych w tekście. Drugi rozdział skupiał się na przedstawieniu przeglądu różnych strategii i procedur stosowanych w tłumaczeniu elementów kulturowych. Najpierw omówione zostały procesy rozwiązywania problemów tłumaczeniowych i podejmowania decyzji tłumaczeniowych. Następnie opisano różnicę między strategią tłumaczeniową a procedurą tłumaczeniową. Ostatnia część rozdziału poświęcona została przedstawieniu wybranych strategii i procedur tłumaczeniowych. Rozdział trzeci dotyczył przekładu audiowizualnego. Najpierw krótko omówiona została historia i rozwój przekładu audiowizualnego oraz jego charakterystyka. Następnie przedstawione i szczegółowo opisane zostały najczęściej stosowane formy tego przekładu, czyli napisy, dubbing, lektor i narracja. Czwarty rozdział niniejszej pracy stanowi część empiryczną. Składa się na nią analiza tłumaczenia z języka angielskiego na język polski przykładów elementów kulturowych występujących w telewizyjnym sitcomie „The Nanny” oraz jego polskiej wersji „Niania”. Na początku rozdziału omówiona została fabuła i materiał wybrany do analizy. Następnie przedstawiono procedurę zastosowaną do przeprowadzenia analizy. Kolejna część poświęcona została ilościowym wynikom analizy, na podstawie których możliwe było udzielenie odpowiedzi na wcześniej postawione pytania badawcze. W ostatniej części rozdziału zaprezentowane i omówione zostały wybrane przykłady tłumaczenia elementów kulturowych. Całość pracy zamykają wyciągnięte z analizy wnioski.