Elementy kulturowe w przekładzie na podstawie „Opowieści z Blarnii”

Celem pracy było przeprowadzenie badań na temat elementów kulturowych w literaturze oraz sposobów, jakie tłumacz może wybrać podczas tłumaczenia ich z tekstu źródłowego do tekstu docelowego. Praca składa się ze wstępu, trzech rozdziałów i podsumowania. Na początku omówione zostały różne definicje terminu kultura oraz procesu tłumaczenia, a także rola tłumacza w procesie tłumaczenia. Następnie przedstawione zostały konotacje między kulturą a przekładem oraz definicje i kategorie elementów kulturowych proponowane przez różnych badaczy. Później omówione zostały różne strategie i techniki tłumaczeniowe.Dwa pytania badawcze postawione w tej pracy miały na celu wykazać, jakiego rodzaju elementy kulturowe występują w tekście źródłowym i docelowym oraz jakie strategie i techniki tłumaczeniowe zostały wykorzystane, aby przetłumaczyć wspomniane elementami kulturowymi. Badanie zostało przeprowadzone na dwóch tekstach: na angielskiej książce autorstwa Michaela Gerbera, zatytułowanej The Chronicles of Blarnia oraz jej polskiej wersji, przetłumaczonej przez Jacka Drewnowskiego pod tytułem Opowieści z Blarnii. W celu odnalezienia elementów kulturowych najpierw przeczytałam angielską wersję książki i zanotowałam w tabeli wszystkie elementy kulturowe, które udało mi się znaleźć. Następnie przeczytałam polską wersję tekstu, aby znaleźć tłumaczenia wcześniej zanotowanych przykładów, przy czym nie szukałam w tekście polskim żadnych nowych elementów kulturowych. Następnie przeanalizowałam każdy z przykładów, aby określić, jaka technika tłumaczeniowa została zastosowana do przeniesienia go z języka angielskiego na polski. W ostatniej części badań zebrałam wyniki w formie liczbowej i przedstawiłam je w postaci wykresu, który następnie omówiłam. W wyniku badania w tekście znalezionych zostało 80 elementów kulturowych. Większość elementów kulturowych w analizowanym tekście źródłowym była ściśle związana z językiem angielskim, a najczęściej stosowaną przez tłumacza techniką był ekwiwalent funkcjonalny należący do strategii udomowienia. Drugą najczęściej stosowaną techniką tłumaczeniową był ekwiwalent kulturowy, reprezentujący strategię zwaną egzotyzacją. Pokazuje to, że tłumacz podczas tłumaczenia tekstu, gdy ma do czynienia z elementami kulturowymi, rzeczywiście przejawia tendencję do zmieniania strategii tłumaczeniowych, wybierając spośród całej gamy technik tłumaczeniowych.

The aim of this thesis was to conduct research on the topic of cultural elements in a text and ways in which a translator can transfer them from the source text into the target text. The thesis consists of an introduction, three chapters and a conclusion. At the beginning various definitions of the notion of culture and of the process of translation were discussed, as well as the role of a translator in the process of translation. Next, the connotation between culture and translation was presented, to be followed by discussion about definitions and categories of cultural elements proposed by various scholars. Later different translation strategies and techniques were discussed. The two research questions in this thesis were to show what type of cultural elements appear in the source and in the target texts and which translation strategies and techniques were used to deal with those cultural elements. The research was performed on two texts, an English book written by Michael Gerber, entitled The Chronicles of Blarnia and its Polish version translated by Jacek Drewnowski under the title Opowieści z Blarnii. In order to find cultural elements I first read the English version of the book and noted in a table all cultural elements I could find. Then I read the Polish version in order to find the translation of the examples noted earlier, but I did not look for any new examples in the Polish text. After that I analyzed each of the examples in order to decide what translation technique was used to transfer it from English to Polish. As the last part of the research I put together the numerical results and presented them in a graph, which I later discussed. As the result of the study 80 cultural elements were found in just one book. The majority of cultural elements in the analyzed source text was strictly connected to the language of English society and the most popular technique to be used by the translator was functional equivalent, belonging to the strategy of domestication and the second most frequent translation technique was cultural equivalent representing the strategy called foreignization. It shows that translators while translating a text indeed tend to change between the translation strategies, choosing from the whole variety of translation techniques, when dealing with cultural elements.