Perspektywa polskiego Kościoła "otwartego" i "zamkniętego" w kontekście Teorii Fundamentów Moralnych - replikacja badania Jonathana Haidta

The aim of this study was to check which moral foundations are commonly used among two groups of Catholic priests – the Open and the Closed Church. We have analyzed priests’ sermons to investigate whether results obtained by Graham, Haidt and Nosek (2009) may be applied to those groups – liberal (the Open Church) priests tend to use Harm and Fairness more often, while conservative (the Closed Church) – Authority and Purity. Hypotheses are based on Moral Foundations Theory (Haidt, 2014) whereas the study is a replication of the procedure described by Graham et al. (2009). This paper also covers quantitative research that examines the relationship between political orientation and moral foundations. Both qualitative analysis of sermons and questionnaires’ results, albeit being congruent with the Moral Foundations Theory, showed differences in comparison to the original study, e.g. the Closed Church priests did not appear to focus on the foundation of Authority, neither omit the foundation of Harm, but they used it in a different way, in comparison to the Open Church priests.

Celem niniejszej pracy było sprawdzenie, jakimi filarami moralności posługują się w kazaniach księża – przedstawiciele tzw. Kościoła otwartego, a jakimi księża Kościoła zamkniętego. Analizie poddano 49 kazań księży z obu grup, aby sprawdzić, czy używają ich zgodnie z opisami znanymi z literatury amerykańskiej, czyli księża otwarci – głównie fila-rów Krzywdy i Sprawiedliwości, a księża zamknięci – Autorytetu i Świętości. Hipotezy te oparte są na Teorii Fundamentów Moralnych Jonathana Haidta, a całość badania jest replikacją procedury opisanej przez Grahama, Noska i Haidta (2009). Praca zawiera również badania ilościowe sprawdzające, jakimi filarami moralności posługują się liberałowie i konserwatyści. Wyniki analizy jakościowej kazań, jak i badań ilościowych, choć zgodne z Teorią Fundamentów Moralnych (Haidt, 2014), wykazały różnice w porównaniu z oryginal-nym badaniem, m.in.: księża zamknięci nie koncentrowali się na fundamencie Autorytetu, ani też nie pomijali fundamentu Krzywdy, ale posługiwali się nim inaczej niż księża otwar-ci.