Primitivism in Polish and Russian Avant-garde Art of the First Half of the 20th Century: An Attempt at Comparative Analysis

The first chapter of this thesis begins with the presentation of the most important facts about the establishment of avant-garde art at the turn of the 19th and 20th centuries, along with the process of gradual discovery of primitive art by European Bohemia.This brief introduction to the history of avant-garde primitivism is further developed and deepened by giving the examples of specific artists and art groups from French or German avant-garde art. The second half of the first chapter is consisted of a series of theoretical observations concerning the nature of avant-garde primitivism. The main aim of these observations is to present avant-garde primitivism as a result of the changes which took place in European aesthetics at the turn of the 19th and 20th centuries.The second chapter presents the history of primitivism in Russian visual art from around the mid-nineteenth century up until the interwar period. Avant-garde primitive art is analyzed here on the basis of individual works of Russian avant-gardists. Particular attention is paid to the role that native primitive art played in the discourse on national identity among some Russian artists.The third chapter outlines some characteristic features of primitivism in Polish avant-garde art. As in the case of Russian art, this characteristic begins with the nineteenth-century precursors of avant-garde primitivism, although the main attention is paid to the artists of the early twentieth century - avant-garde artists per se. Moreover, the third chapter makes an attempt at selective compatarive characterisatics of Polish and Russian avant-garde primitivisms in terms of iconography, formal inspirations and the role that primitive folk art played in the discourse on national identity. Biographies of the two most important naive artists in both countries were also juxtaposed.The summary recapitulates the most important theses concerning the phenomenon of primitivism in European avant-garde art in the first half of the 20th century. Primitivism is defined as a tendency common to all European art centers of this period. Despite their differences, Polish and Russian primitivisms should be understood as two manifestations of one trend in the history of European art and aesthetics. At the end, a thesis is put forward regarding the value of comparative research of prewar avant-garde art in different fields of intercultural intellectual history.

Pierwszy rozdział pracy zaczyna się od przedstawienia najważniejszych faktów dotyczących stanowienia sztuki awangardowej na przełomie XIX i XX wieków wraz z poprzedzającym go stopniowym odkryciem sztuki prymitywnej przez Europejską cyganerię. To krótkie wprowadzenie w historię awangardowego prymitywizmu zostało rozwinięte i pogłębione przez przykłady konkretnych artystów i ugrupowań z francuskiej czy niemieckiej awangardy. Druga połowa pierwszego rozdziału stanowi szereg teoretycznych rozważań nad naturą awangardowego prymitywizmu, mających na celu przedstawić go jako zjawisko powstałe w wyniku przemian w europejskiej estetyce przełomu XIX i XX ww. Drugi rozdział przedstawia historię prymitywizmu w rosyjskiej sztuce wizualnej mniej więcej od połowy XIX wieku do lat międzywojennych. Motywy sztuki prymitywnej zostały zanalizowane na podstawie konkretnych dzieł poszczególnych przedstawicieli rosyjskiej awangardy. Szczególna uwaga została poświęcona roli, którą rodzima sztuka prymitywna odgrywała w dyskursie nad tożsamością narodową wśród niektórych rosyjskich artystów. Trzeci rozdział przedstawia charakterystykę prymitywizmu w polskiej sztuce awangardowej. Podobnie jak w przypadku sztuki rosyjskiej, charakterystyka ta zaczyna się od dziewiętnastowiecznych prekursorów awangardowego prymitywizmu, lecz najwięcej uwagi zostało poświęcono artystom początku XX wieku, - artystom awangardowym per se. Ponadto, w trzecim rozdziale została podjęta próba wybiórczej charakterystyki porównawczej polskiego i rosyjskiego awangardowych prymitywizmów pod względem ikonografii, formalnych inspiracji oraz roli ludowej sztuki prymitywnej w dyskursie nad tożsamością narodową. Zostały zestawione ze sobą również biografie dwóch najważniejszych naiwnych artystów w obu tych państwach. W podsumowaniu zostały zreasumowane najważniejsze tezy dotyczące zjawiska prymitywizmu w europejskiej sztuce awangardowej pierwszej połowy XX wieku. Prymitywizm został przedstawiony jako tendencja, wspólna dla całej europejskiej sztuki tego okresu. Mimo swoich różnic, prymitywizm polski i prymitywizm rosyjski należy rozumieć jako dwie manifestacje jednego nurtu w historii europejskiej sztuki i estetyki. W zakończeniu wysunięta została teza o wartości porównawczych badań nad przedwojenną awangardą w poszczególnych dziedzinach międzykulturowej historii intelektualnej.