Głównym tematem niniejszej rozprawy jest analiza i interpretacja noweli oraz powieści Eugenii Żmijewskiej powstałych do 1914 roku. W skład omawianych dzieł wchodzi sławna trylogia: Płomyk, Dola i Serduszko, a także nie wydawane ponownie zbiory nowel: Z pamiętnika niedoszłej literatki, Z daleka i z bliska. Nowele, wspomnienia i wrażenia oraz Dwa spotkania. Skończone. Dozwolili. Praca składa się z trzech głównych rozdziałów.Rozdział rozpoczynający traktuje o kontekście historyczno – obyczajowym pod koniec XIX wieku. Podzielony został na pięć mniejszych podrozdziałów, w których omawiane są prawa Polek, obszary kształcenia dziewcząt na pensjach, sposób wychowania młodych kobiet. Wszystkie te aspekty poruszone są w twórczości Eugenii Żmijewskiej. W czwartym podrozdziale ukazana została sylwetka pisarki, jej dorobek twórczy, ale także kariera dziennikarki, artykuły, fakty biograficzne oraz przyjaźnie z innymi literatami. W podrozdziale kończącym tę część, zbadano utwory Żmijewskiej pod kątem pojawiających się systematycznie wątków autobiograficznych. Budowa drugiego rozdziału pracy oparta jest na trzech mniejszych podrozdziałach. W pierwszym z nich, dokonana została analiza formy powieści Płomyk. Z pamiętnika instytutki, jej głównej bohaterki Adeli Żalińskiej, krajobrazu dorastania młodej dziewczyny, jej relacji z matką, ojcem, innymi kobietami i mężczyznami, w końcu interpretacja fałszywego obrazu romantycznej miłości, odkrywania własnej seksualności i intymności, a także zestawienie licznych recenzji dziewiętnastowiecznych odbiorców Płomyka. W kolejnym podrozdziale zostały poruszone wątki występujące w drugiej części trylogii Dola, w szczególności odzwierciedlenie systemu patriarchatu, problem molestowania seksualnego oraz trudności ekonomiczno-społeczne, jakie stają na drodze głównej bohaterki powieści. W trzeciej części rozdziału, sztandarową kwestią jest temat małżeństwa (jego mechanizmy, trudności, hierarchia), jaki został zobrazowany w ostatniej części cyklu: Serduszku. W ostatnim, trzecim rozdziale obrano za cel wstępne analizy i interpretacje krótszych form epickich, jakimi są nowele. Każdy z trzech podrozdziałów traktuje o jednym zbiorze nowel Eugenii Żmijewskiej.
The main topic of this dissertation is the analysis and interpretation of the short stories and novels by Eugenia Żmijewska written until 1914. The works in question include the famous trilogy: Płomyk, Dola and Serduszko, as well as the unreleased collections of short stories: From the Diary of a would-be writer, From Far and Close. Short stories, memories and impressions and Two meetings. Finished. They allowed. The work consists of three main chapters.The opening chapter deals with the historical and moral context at the end of the 19th century. It is divided into five smaller sections, which discuss the rights of Polish women, the areas of educating girls in salaries, and the way of educating young women. All these aspects are touched upon in the works of Eugenia Żmijewska. The fourth section presents the writer's profile, her creative achievements, but also the journalist's career, articles, biographical facts and friendships with other writers. In the subsection ending this part, Żmijewska's works are examined in terms of systematically appearing autobiographical threads. The construction of the second chapter of work is based on three smaller subsections. The first one analyzes the form of the novel Płomyk. From the diary of the institute, its main protagonist Adela Żalińska, the growing landscape of a young girl, her relationship with her mother, father, other women and men, finally an interpretation of a false image of romantic love, discovering one's own sexuality and intimacy, as well as a compilation of numerous reviews of the nineteenth-century audience of Płomyk. The next section deals with the themes of the second part of the Dola trilogy, in particular the reflection of the patriarchy system, the problem of sexual harassment and the economic and social difficulties that stand in the way of the main character of the novel. In the third part of the chapter, the main issue is the topic of marriage (its mechanisms, difficulties, hierarchy), which was illustrated in the last part of the series: The Heart.In the last, third chapter, the aim is to make preliminary analyzes and interpretations of shorter epic forms, such as short stories. Each of the three subsections deals with one collection of short stories by Eugenia Żmijewska.
