Mając na uwadze fakt, że zarówno w Polsce, jak i na świecie wciąż dominuje przemysłowa produkcja energii oparta na spalaniu paliw kopalnych oraz biorąc pod uwagę coraz surowsze przepisy w zakresie ograniczania emisji szkodliwych gazów odlotowych, konieczna staje się intensyfikacja wykorzystywanych metod oczyszczania gazów odlotowych z sektora energetycznego. Wśród nich istotne są metody odazotowania, takie jak: selektywna katalityczna redukcja tlenków azotu (SCR NOx) i niekatalityczna redukcja tlenków azotu (SNCR NOx). Zastosowanie tych metod może jednak prowadzić do przedostania się amoniaku do popiołów lotnych, czyli tzw. „poślizgu amoniaku”. Duża ilość generowanych popiołów lotnych, w stosunku do względnie niskiego poziomu ich wykorzystania, sprawia, że popiół nierzadko zalega na hałdach, co jest zjawiskiem niekorzystnym, gdyż może wywoływać negatywne skutki środowiskowe i zdrowotne dla człowieka. Dlatego zalecana jest intensyfikacja przemysłowego zagospodarowanie popiołów lotnych z sektora energetycznego. Intensywna eksploatacja popiołów lotnych jako surowca wiąże się jednak z ryzykiem, iż tego typu materiały wykorzystywane, m. in.: w budownictwie, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka, z uwagi na zawarty w nich amoniak, który może się uwalniać. Dlatego w ramach niniejszej pracy dokonano oznaczenia amoniaku w próbkach popiołów pochodzących z elektrowni położonych na terenie Czech i Polski oraz z komercyjnego magazynu popiołów lotnych, a także w próbkach komercyjnych cenosfer, pod kątem rozpoznania i oceny ilościowej takiego zagrożenia. W tym celu posłużono się następującymi metodami: zmodyfikowaną metodą Berthelota z użyciem komercyjnego testu, metodą Nesslera oraz miareczkową metodą formalinową (Ronchesa). Wyniki oznaczenia amoniaku wskazały przekroczenie przyjętej normy 100 ppm w popiołach lotnych dla wykorzystania w przemyśle budowlanym, w przypadku siedmiu spośród analizowanych próbek. Próbki te pochodziły z elektrowni znajdujących się w Czechach i Polsce, w których stosowano metodę SNCR NOx. Porównując otrzymane wartości zawartości amoniaku dla próbek popiołów, pochodzących z elektrowni, w których stosowano SCR NOx jako metodę odazotowania, a tymi, w których posłużono się SNCR NOx można stwierdzić, że większy „poślizg amoniaku”, występuje w przypadku stosowania SNCR NOx (nawet ponad 200-krotnie wyższa zawartość amoniaku w analizowanych popiołach lotnych). Otrzymane wyniki wyraźnie sugerują, że wszystkie z analizowanych próbek, w których nie został przekroczony dopuszczalny poziom amoniaku mogą być wykorzystane w przemyśle budowlanym, m.in. jako dodatek do betonów.
Considering the fact, that both in Poland and in the world, industrial energy production based on the combustion of fossil fuels is still dominant and taking into account more and more stringent regulations in the field of limiting the emission of harmful or noxious waste gases, it becomes necessary to intensify the methods of purification of various waste gases generated from the energy sector. Among them, important are denitrification methods, such as: selective catalytic reduction of nitrogen oxides (SCR NOx) and non-catalytic reduction of nitrogen oxides (SNCR NOx). However, the use of these methods may lead to ammonia sorption onto the fly ashes, called also as "ammonia slip". The high level of fly ash production, in relation to the relatively low level of their use, causes sometimes the ash to remain in heaps, which is a disadvantageous phenomenon as it may cause negative environmental and health effects for humans. Therefore, it is recommended to intensify the industrial management of fly ashes from the energy sector, however, it is associated with the risk that such materials used e.g. in construction sector, may pose a threat to human health, due to the ammonia contained in them, which may be further emitted. Therefore, as part of this study, ammonia content was determined in ash samples originating from power plants located in the Czech Republic and Poland and from a commercial fly ash warehouse, as well as in samples of commercial cenospheres, in order to identify and quantitively evaluate such a risk. For this purpose, the following methods were used: the modified Berthelot method with the use of a commercial test, the Nessler method and the formalin titration method (Ronches). The results of the ammonia determination showed that the accepted standard of 100 ppm (for the use of ash in the construction industry) was exceeded in several studied fly ashes. These samples came from power plants located in the Czech Republic and Poland, which used the SNCR NOx method. Comparing the determined ammonia contents in the ash samples from power plants where SCR NOx was used as a method of denitrification and to those where SNCR NOx was used, it can be concluded that distinctly greater "ammonia slip" occurs in the case of using SNCR NOx method (even more than 200 times higher ammonia content in the analyzed fly ashes). On the basis of the obtained results, it can be concluded that vast majority of the analyzed ashes containing acceptable level of ammonia, can be used in the construction industry, among others as an addition to concretes.
