Obwieszczenia podczas drugiej wojny światowej na ziemiach polskich - między oryginałem i przekładem

.

Die vorliegende Arbeit hat zum Ziel, die Ähnlichkeiten und Kontraste zwischen der polnischen und deutschen Rechts- bzw. Verwaltungssprache darzustellen. Das Nebenziel der Forschung ist, die Schwierigkeiten und die potenziellen Probleme im Übersetzungsprozess zwischen der deutschen und polnischen Sprache aufzudecken. Auf der Grundlage von der theoretischen Einbettung im Kapitel 1 und 2, die von den fachspezifischen Eigenschaften der Amtssprache handeln und die textsortenspezifischen Merkmale von der Bekanntmachung näher bringen, entstand der empirische Teil der vorliegenden Arbeit im vierten Kapitel. Das kurze dritte Kapitel bildet den historischen Hintergrund. Die empirische Analyse stützt sich auf die 10 auf Deutsch verfassten Bekanntmachungstexte, die während des Zweiten Weltkriegs auf den polnischen Gebieten veröffentlicht wurden und ihre polnischen Übersetzungen. Aus der Perspektive der translatorischen und kontrastiven Untersuchungen sind die Originaltexte und ihre Übersetzungen eine unermessliche Forschungsquelle. Das angesammelte Material erlaubte der Autorin, die vorgenommenen Untersuchungen durchzuführen und im Endeffekt die gestellten Forschungsfragen zu beantworten.Das vierte Kapitel ist in 3 Subkapitel, parallel zu dem ersten Kapitel gegliedert. Jedes Subkapitel wird der anderen Ebene der Sprachforschung (der lexikalischen, syntaktischen und textuellen Ebene) gewidmet. Zur besseren Veranschaulichung der Ähnlichkeiten und Kontraste zwischen der Ausgangs- und Zielsprache wurden die Tabelle mit den Beispielen eingesetzt. Die Analyse legt den Fokus auf die Sprache, aber die nicht sprachbezogenen Elemente wie die rechtlichen Aspekte, die jedoch einen relativ großen Einfluss auf die Verfassung dieser Texte haben, wurden ebenso berücksichtigt. Anhand der vielseitig durchgeführten Untersuchungen lässt es sich feststellen, dass die deutsche und polnische Amtssprache die schwerwiegenden Kontraste innerhalb der syntaktischen Merkmale aufzeigen. Die polnische Sprache bietet also mehr syntaktische Mittel, die die grundlegenden Eigenschaften der Amtssprache (z.B. Normativität; Direktivität) ausdrücken können. Die deutsche Sprache bedient sich an dieser Stelle hauptsächlich des Passivs. In Bezug auf die Lexik besteht die grundlegende Unterschied zwischen den beiden analisierten Sprachen bei der Schöpfung der neuen Termini. Die deutsche Sprache basiert auf dem Einsatz der Wortbildungsstrategien, wobei die polnische Sprache es vermied. Keine Abweichungen bzw. die geringsten Diskrepanzen zwischen der Ausgangs- und Zielsprachen wurden auf der textuellen Ebene beobachtet. Die Texte aus dem Bereich Recht bzw. Verwaltung stehen im engen Zusammenhang mit der sozialen Umgebung, was auch der Sprache Ausdruck verleiht.

Celem niniejszej rozprawy jest przedstawienie podobieństw i kontrastów między polskim i niemieckim językiem prawnym i administracyjnym. Celem wtórnym badań jest ujawnienie trudności i potencjalnych problemów w procesie tłumaczenia między językiem niemieckim a polskim. Część empiryczna niniejszej pracy opiera się na podstawach teoretycznych zawartych w rozdziałach 1 i 2, które dotyczą charakterystyki języka urzędowego oraz cech obwieszczenia jako gatunku tekstu. W trzecim rozdziale w sposób zwięzły przedstawiono tło historyczne i oraz zwrócono uwagę na rolę druków ulicznych dla Polaka podczas okupacji niemieckiej. Podstawą analizy empirycznej jest 10 tekstów napisanych w języku niemieckim, które ukazały się na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej oraz ich polskie tłumaczenia. Z perspektywy badań językoznawczych stanowią one obszerne, aczkolwiek dotąd rzadko badane źródło. Zgromadzony materiał pozwolił autorce na przeprowadzenie analizy, a w efekcie na udzielenie odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Rozdział czwarty podzielony jest na 3 podrozdziały, równolegle do rozdziału pierwszego. Każdy podrozdział poświęcony jest innej płaszczyźnie badań językowych (leksykalnej, syntaktycznej oraz tekstu). Analiza koncentruje się na językowych zagadnieniach, jednak uwzględniono również elementy pozajęzykowe, takie jak aspekty prawne, które mają stosunkowo duży wpływ na kompozycję i redagowanie tych tekstów. Na podstawie przeprowadzonych na badań można stwierdzić, że niemiecki i polski język urzędowy wykazują najpoważniejsze kontrasty w obrębie składni. Język polski posługuje się większą ilością konstrukcji składniowych, które mogą wyrażać podstawowe cechy języka urzędowego (np. normatywność; bezosobowość czy dyrektywność). Język niemiecki sięga natomiast najczęściej po stronę bierną. W zakresie leksyki zasadnicza różnica między tymi dwoma językami jest dostrzegalna przy tworzeniu nowych terminów. Język niemiecki opiera się na stosowaniu strategii słowotwórczych, bazując na dotychczas znanych pojęciach, przyczyniając się do zachowania ekonomiczności języka, natomiast język polski stara się ich unikać. Na poziomie tekstowym nie zaobserwowano żadnych rozbieżności pomiędzy językiem źródłowym a docelowym. Na uwagę zasługuje też fakt, że teksty z dziedziny prawa i administracji są ściśle związane z otoczeniem społecznym, co dochodzi do głosu również w języku.