"Mała wojna, która wstrząsnęła Trybunałem" : glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Gruzja p-ko Rosji (II) z 21 stycznia 2021 r.

The long-awaited judgement of the European Court of Human Rights in the case of Georgia v. Russia (II) of 21 January 2021 evokes rather ambivalent assessment. On the one hand, the Court found that the Russian authorities were responsible for systematic violations of human rights related to Russia’s participation in the “five-day war”, and on the other hand, the Court limited this responsibility only to the “occupation phase”, i.e. the period after the ceasefire on 12 August 2008. As for the “active phase of hostilities”, i.e. the period of armed clashes from 8 to 12 August 2008, the Court found that due to the lack of “effective control” by Russia, the Court could not apply any model of jurisdiction to any of the alleged violations of the right to life under the ECHR. This comment is an analysis of the reasoning of the Court in relation to the most important issues in this case: extraterritorial jurisdiction in the context of international armed conflict (including the issues of effective control over an area and State agent authority and control over individuals), the relationship between the ECHR and international humanitarian law and the investigative obligation under Article 2 of the ECHR.

Długo oczekiwany wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Gruzja przeciwko Rosji (II) z 21 stycznia 2021 r. budzi dość ambiwalentną ocenę. Z jednej strony Trybunał uznał, że władze rosyjskie były odpowiedzialne za systematyczne naruszanie praw człowieka związane z udziałem Rosji w „wojnie pięciodniowej”, z drugiej zaś ograniczył tę odpowiedzialność tylko do „fazy okupacji”, tj. okresu po zawieszeniu broni 12 sierpnia 2008 r. W odniesieniu do „aktywnej fazy działań wojennych”, tj. okresu starć zbrojnych od 8 do 12 sierpnia 2008 r., Trybunał uznał, że ze względu na brak „skutecznej kontroli” ze strony Rosji Trybunał nie mógł zastosować żadnego modelu jurysdykcji do żadnego z domniemanych naruszeń prawa do życia na mocy EKPC. Komentarz ten jest analizą rozważań Trybunału w odniesieniu do najważniejszych kwestii w tej sprawie: jurysdykcji ekstraterytorialnej w kontekście międzynarodowego konfliktu zbrojnego (w tym kwestii efektywnej kontroli nad terytorium oraz władztwa funkcjonariusza państwowego i kontroli nad jednostkami), związku między EKPC a międzynarodowym prawem humanitarnym oraz obowiązku przeprowadzenia dochodzenia na mocy art. 2 EKPC.