Invasive potential of alien tree and shrub species recognized as natural monuments in Kraków

Na przestrzeni wieków drzewa i krzewy odgrywały i nadal odgrywają kluczową rolę w życiu człowieka. Pełnią wiele ważnych funkcji ekologicznych, ekonomicznych i społecznych, co ma szczególne znaczenie w środowisku miejskim. Niezwykle cenne są okazy odznaczające się wyjątkowymi walorami estetycznymi, przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi i historycznymi. Nadawany jest im status ochronny w formie pomnika przyrody, który może przysługiwać również obcym gatunkom drzew i krzewów. Niektóre obce gatunki stanowią zagrożenie dla rodzimej flory, jeśli po introdukcji i zadomowieniu zaczynają niekontrolowanie rozprzestrzeniać się, przechodząc w stadium inwazji. Celem pracy było określenie potencjału inwazyjnego obcych gatunków drzew i krzewów uznanych za pomniki przyrody na terenie Krakowa. W pracy wykorzystano metodę protokołu, w którym uwzględniono cechy istotne z punktu widzenia naturalizacji i inwazji obcych gatunków roślin. Potencjał inwazyjny został określony zgodnie z przyjętą skalą punktową (punkty za składowe w protokole) na podstawie obserwacji terenowych i wywiadów ze specjalistami. Łącznie zrewidowano 59 okazów należących do 20 gatunków i jednego mieszańca międzygatunkowego. Potencjał inwazyjny badanych osobników oraz taksonów stwierdzono na poziomie bardzo niskim, niskim lub średnim. Najliczniejszą grupą były osobniki (37) oraz taksony (13) o niskim potencjale inwazyjnym. Żaden z rozpatrywanych osobników oraz taksonów nie cechował się wysokim lub bardzo wysokim potencjałem inwazyjnym. Precyzyjne określenie potencjału inwazyjnego obcych gatunków drzew i krzewów uznanych za pomniki przyrody na terenie Krakowa wymaga szczegółowych i długoterminowych badań.

Over the centuries, trees and shrubs have played and continue to play a key role in human life. Their ecological, economic and social functions are particularly essential in urban environment. Specimens with exceptional aesthetic, natural, scientific, cultural and historical values are extremely valuable. They are granted a protective status in the form of a nature monument, which may also include alien species of trees and shrubs. Some alien species pose a threat to native flora if introduced and established, they begin to spread uncontrollably, becoming invasive. The aim of the study was to determine the invasive potential of alien species of trees and shrubs recognized as monuments of nature in Kraków. The method of the protocol was used in the work, in which the features important from the point of view of naturalization and invasion of alien plant species were taken into account. The invasive potential was determined in accordance with the adopted point scale (points for components in the protocol) based on field observations and interviews with specialists. In total, 59 specimens belonging to 20 species and one interspecific hybrid were inspected. The invasive potential of the studied individuals and taxa was found at a very low, low or medium level. The most numerous group were individuals (37) and taxa (13) with a low invasive potential. None of the considered individuals and taxa was characterized by a high or very high invasive potential. Precise determination of the invasive potential of alien species of trees and shrubs recognized as natural monuments in Kraków requires detailed and long-term research.