Epidemic as metaphor in literature: The Plague by Albert Camus and Blindness by José Saramago.

Na presente dissertação de mestrado visamos tratar do sentido metafórico do motivo da epidemia na literatura, através do exemplo de dois grandes romances do século XX: “A Peste” (1947) de Albert Camus e o “Ensaio sobre a cegueira” (1995) de José Saramago. Descrevendo as histórias de cidades atormentadas por doenças em expansão, ambos os livros ilustram metaforicamente tanto os acontecimentos traumáticos das épocas, como as atitudes universais do homem posto face ao mal omnipresente. O alvo da dissertação é analisar e comparar estas imagens, com particular ênfase nas conotações multidimensionais da metáfora utilizada. Primeiramente, apresentaremos em breve a ideia e a história da literatura comparada ao longo dos séculos. Definiremos seguidamente o conceito de metáfora literária e indicaremos as diferenças entre tema e motivo, bem como presentaremos a história da tematologia como um dos campos dos estudos comparatistas. Além disso, introduzimos brevemente o existencialismo com os seus pressupostos e focaremos em compreendê-lo no contexto de Albert Camus. Apresentaremos também os perfis literários de ambos os ganhadores do Prémio Nobel, prestando atenção aos estilos e às atitudes relativamente a situação sociopolítica deles. A dissertação concluirá com uma parte analítica dedicada ao significado da epidemia metafórica empregada por Camus em “A Peste” no contexto da Segunda Guerra Mundial, dos totalitarismos do século XX e do mal inerente a cada ser humano. A epidemia de cegueira branca no “Ensaio sobre a cegueira”, por outro lado, alude a uma crítica à globalização e ao capitalismo em progresso, bem como à esfera dos valores humanistas numa situação de ameaça e caos. Por fim, mostraremos as semelhanças que ligam os dois romances, a fim de comparar a maneira como os seus autores refletem sobre a condição humana no mundo.

The following master’s thesis is concerned with the metaphorical significance of the motif of epidemic in literature illustrated by two great novels of the 20th century: “The Plague” (1947) by Albert Camus and “Blindness” (1995) by José Saramago. By presenting the stories of cities plagued by a spreading disease, the books metaphorically illustrate both the traumatic events of the time as well as the universal attitudes of a man in the face of omnipresent evil. The aim of this paper is to analyze and compare these images, with a focus on multidimensional implications of the used metaphor. In the first part of the thesis, we will briefly introduce the idea and history of comparative literature over the centuries. Then, we will define the concept of literary metaphor and point out the differences between a theme and motif, as well as present the history of thematology as one of the fields of comparative studies. In addition, we will briefly introduce existentialism with its assumptions and we will focus on its understanding in the context of Albert Camus. We will also present the literary profiles of both Nobel Prize winners, paying attention to their style and attitude to the socio-political situation. The thesis will close with an analytical part dedicated to the significance of the metaphor of the epidemic used by Camus in “The Plague” in the context of World War II, 20th-century totalitarianisms, and the evil inherent in every human being. On the other hand, the epidemic of white blindness in “Blindness” is a reference to the critique of advancing globalization and capitalism, as well as to the realm of humanistic values in a situation of danger and chaos. In conclusion, we will show the similarities between the two novels in order to compare the way their authors convey reflections on the human condition in the world.

Niniejsza praca magisterska skupia się na zagadnieniu metaforycznego znaczenia motywu epidemii w literaturze na przykładzie dwóch wielkich powieści XX wieku: „Dżumy” (1947) Alberta Camusa i „Miasta ślepców” (1995) José Saramago. Opisując historie miast nękanych szerzącą się chorobą, obie książki metaforycznie ilustrują zarówno traumatyczne wydarzenia ówczesnych lat, jak i uniwersalne postawy człowieka poddanego próbie wobec wszechobecnego zła. Celem pracy jest analiza oraz porównanie tych obrazów, ze szczególnym uwzględnieniem wielowymiarowego wydźwięku użytej metafory. W pierwszej części pracy przedstawimy pokrótce ideę oraz dzieje literatury porównawczej na przestrzeni wieków. Kolejno zdefiniujemy pojęcie metafory literackiej oraz wskażemy różnice pomiędzy tematem i motywem, a także przywołamy historię tematologii jako jednej z dziedzin komparatystyki. Ponadto przedstawimy zwięźle egzystencjalizm wraz z jego założeniami oraz skupimy się nad jego zrozumieniem w kontekście Alberta Camusa. Zaprezentujemy także sylwetki literackie obu noblistów, zwracając uwagę na ich styl oraz stosunek do sytuacji społeczno-politycznej. Pracę zamykać będzie część analityczna poświęcona znaczeniu użytej przez Camusa w „Dżumie” metafory epidemii w kontekście II wojny światowej, XX-wiecznych totalitaryzmów, a także zła drzemiącego w każdym człowieku. Epidemia białej ślepoty w „Mieście ślepców” nawiązuje natomiast do krytyki postępującej globalizacji i kapitalizmu, jak i do sfery wartości humanistycznych w sytuacji zagrożenia i chaosu. Kończąc, ukażemy podobieństwa łączące obie powieści w celu porównania sposobu, w jaki ich autorzy przekazują refleksje na temat kondycji człowieka w świecie.