Abstrakcja i rzeczywistość : przedsiębiorstwa PRL-u jako fabryki sztuki

Część przedsiębiorstw działających w czasach Polski Ludowej pełniła funkcję przemysłowego mecenasa sztuki, będąc patronem i organizatorem różnego typu projektów artystycznych. Zakłady produkcyjne zobowiązane były jednak przede wszystkim do realizacji państwowych planów gospodarczych i wykonywania norm produkcji, a podejmowane przez nie działania zakresu kultury i sztuki mogły to utrudniać. W niniejszym artykule postawiono zatem pytanie: dlaczego przedsiębiorstwa obejmowały patronat nad wydarzeniami artystycznymi, a zwłaszcza jakie korzyści z tego czerpały? By udzielić odpowiedzi skoncentrowano się na trzech realizowanych pod patronatem przemysłowym przedsięwzięciach - Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, I Sympozjum Artystów Plastyków i Naukowców w Puławach i I Biennale Rzeźb w Metalu w Warszawie - i dokonano analizy piśmiennictwa naukowego i specjalistycznego im poświęconego. Na tej podstawie wyciągnięto wnioski, że korzyści związane z mecenatem miały przede wszystkim charakter społeczny i wynikały z budowania pozytywnych relacji z przedstawicielami władz, społecznością lokalną oraz pracownikami.

Part of enterprises that were active during the time of Polish People’s Republic was fulfilling the role of an industrial art patrons, sponsoring and organising different types of artistic projects. The factories were however first and foremost obliged to fulfil the national industrial plans and their production norms, both of which could be impeded by their cultural and artistic activities. In this article the author poses a following question: why was it that the enterprises were sponsoring artistic events and how were they benefitting from it? To provide an answer, the author focused on three events under the industrial patronage – Biennale of Spatial Forms in Elbląg, 1st Symposium of Fine Artists and Scientists in Puławy as well as 1st Biennale of Metal Sculptures in Warsaw – and conducted an analysis of scientific and specialist literature on their topic. On this basis, the author drew the conclusion that the advantages related to the patronage had mostly a social character and resulted from building positive relations with the authorities, local communities and employees.