Onomastica in school didactics

The main purpose of this article is the attempt of analysis of onomastica issues contained in Polish language core curriculum for primary school (the second educational stage: IV-VIII grades; core curriculum 2017) and for four-year-high school or five-year-technical school (the third educational stage; core curriculum 2018). The author of this article also grants the applications from query of two series of coursebooks for native language (for primary and secondary schools) and information gained from Polish language teachers. The first part of this article is devoted to need of constant extending of children’s and teenagers’ language awareness connected with proper sphere of language because of uncontrolled growth of proper names. This growth is caused by civilization-cultural changes. The next part is a description of educational requirements connected with proper names. On the strength of analysis of core curriculum, coursebooks and information from Polish language teachers, it could be claimed that knowledge in the field of onomastica a student acquires mostly at primary school (e.g. skill of distinguishing of common word and proper name and their correct entry, ability of elementary classification of proper names and their flexion and word-formation). The curriculum of secondary school doesn’t include the cycle of lessons during which students could extend of onomastica knowledge. The teachers say also that issues connected with proper names appear among other issues in the field of knowledge of language. In spite of appeal of linguist community, onomastica is a small part of children’s and teenagers’ knowledge. A lot of students don’t know etymology of their own surnames or can’t decline their surnames correctly.

Głównym celem niniejszego artykułu jest próba analizy zagadnień onomastycznych przewidzianych w podstawie programowej z języka polskiego dla szkoły podstawowej (II etap edukacyjny: klasy IV–VIII; podstawa z 2017 r.) oraz dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego lub pięcioletniego technikum (III etap edukacyjny; podstawa z 2018 r.). W tekście uwzględniono także wnioski z kwerendy dwóch serii podręczników do języka ojczystego (dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych), a ponadto informacje uzyskane od nauczycieli polonistów. W pierwszej części artykułu zwrócono przede wszystkim uwagę na potrzebę ciągłego poszerzania świadomości językowej dzieci i młodzieży w zakresie proprialnej sfery języka w związku z niekontrolowanym przyrostem nazw własnych, spowodowanym przemianami cywilizacyjno-kulturowymi. W kolejnej części omówiono wymagania edukacyjne, które dotyczą nazw własnych. Na podstawie analizy wytycznych Ministerstwa Edukacji i Nauki, podręczników oraz informacji od nauczycieli stwierdzono, że wiedzę z zakresu onomastyki uczeń nabywa głównie w szkole podstawowej (np. umiejętność odróżnienia wyrazu pospolitego od nazwy własnej oraz ich poprawnego zapisu, znajomość podstawowej klasyfikacji propriów, a także ich fleksji i słowotwórstwa). Program nauczania szkoły średniej nie przewiduje cyklu lekcji poświęconego na poszerzanie wiedzy onomastycznej. Jak wynika z relacji nauczycieli, problematyka nazw własnych pojawia się w kontekście omawiania innych zagadnień z zakresu wiedzy o języku lub literatury. Mimo apeli środowiska językoznawców onomastyka wciąż stanowi nikły fragment wiedzy dzieci i młodzieży. W konsekwencji wielu uczniów nie zna na przykład genezy swojego nazwiska lub nie potrafi go prawidłowo odmieniać.