Historie (nie)wolności. O doświadczeniu uwięzienia i jego konsekwencji z perspektywy byłych osadzonych

The paper presents an attempt to describe and understand the experience of imprisonment and its consequences from the perspective of people who have served a prison sentence and are currently living as free individuals. After examining the situation and experience of incarceration as presented in the literature, four in-depth interviews were conducted. The accounts were transcribed and analyzed using interpretive phenomenological analysis (IPA). By delving into specific cases (stories) using the idiographic approach, the conclusion was drawn that the experience of imprisonment and its consequences can be experienced as (the lack of) freedom. It means ambivalent entanglement in the necessity of change, which manifests as surrendering to oppression (depression) and/or care, reminiscing the prison past, and (in)dependence on the support of others. The final considerations concern the paradoxical nature of existential freedom as being thrown into the world. Limitations, strengths, and implications of the study are presented, including its methodological, ethical, and practical aspects.

Niniejsza praca stanowi zapis próby opisu i rozumienia doświadczenia uwięzienia oraz jego następstw z perspektywy osób, które odbyły w przeszłości karę więzienia i przebywają obecnie na wolności. Po rozpoznaniu sytuacji oraz doświadczenia w literaturze, przeprowadzono wywiad pogłębiony z czterema osobami. Ich relacje poddano następnie transkrypcji i analizie z wykorzystaniem interpretacyjnej analizy fenomenologicznej (IPA). Na drodze omówienia konkretnych przypadków (historii) w oparciu o podejście idiograficzne postawiono wniosek, iż doświadczenie uwięzienia i jego konsekwencji może być przeżywane jako (nie)wolność. Oznacza ona uwikłanie w konieczność zmiany, które można rozumieć jako: poddanie się opresji (depresji) i/lub opiece, powracanie do (nie)woli przez wspomnienia i oparcie w (nie)zależności od innych. Końcowe refleksje dotyczą paradoksalnej natury egzystencjalnej wolności jako konsekwencji bycia-w-świecie. Zostają omówione ograniczenia, atuty i implikacje badania, obejmujące jego aspekty metodologiczne, etyczne oraz praktyczne.