Cieszyn and Żywiec highland bands. A linguistic and cultural study

The Cieszyn dialect is quite thoroughly developed by dialectologists. The same applies to musicological and ethnographic research. The situation of the Żywiec region is different, as not much professional lexicographical work has been produced so far, which would collect the vocabulary of this region. We do not have a dictionary comparing the Cieszyn and Żywiec dialects, so this work is a supplement to the field research carried out in both counties. The dictionary I have prepared collects lexemes related to the activities of local highland bands of the Silesian and Żywiec Beskids, i.e. the musical vocabulary, the instruments they play and folk songs. The first chapter is devoted to the history and geography of Cieszyn Silesia and the Żywiec region. In this part, the author also presents the cultural diversity of both regions in terms of musicology and ethnography. The next part of the work deals with the most important and visible features of the Cieszyn and Żywiec dialects. The next chapter deals with Cieszyn and Żywiec lexicography, including the characteristics of dictionary works prepared so far concerning the described areas. The fourth chapter is a characterisation of the theory of linguistic fields, with the main part of it being a description of the latest approach to thematic vocabulary by Barbara Batko-Tokarz, but also by Władysław Miodunka and Zofia Cygal-Krupa. The fifth chapter presents the musicians who gave dialectological interviews. It contains the history of their creation, descriptions of the activities of the highland bands to which they belong and their most important achievements at national and world levels. The last chapter is the dictionary section proper, with lexemes on instruments and their parts, folk songs and the musical profession. The dictionary is followed by a conclusion, a bibliography and an appendix.

Gwara cieszyńska jest dosyć dokładnie opracowana przez dialektologów. To samo dotyczy badań muzykologicznych i etnograficznych. Inaczej przedstawia się sytuacja Żywiecczyzny, ponieważ dotąd nie powstało zbyt wiele profesjonalnych prac leksykograficznych, które gromadziłyby słownictwo tego regionu. Nie dysponujemy słownikiem porównującym gwary cieszyńską i żywiecką, niniejsza praca stanowi zatem uzupełnienie badań terenowych prowadzonych na obszarze obu powiatów. Słownik, który przygotowałam, gromadzi leksemy związane z działalnością lokalnych kapel góralskich Beskidów Śląskiego i Żywieckiego, czyli profesjolektem muzycznym, instrumentami, na których grają oraz pieśniami ludowymi. Pierwszy rozdział jest poświęcony historii i geografii Śląska Cieszyńskiego i Żywiecczyzny. W tej części autorka przedstawia też zróżnicowanie kulturowe obu regionów pod względem muzykologicznym i etnograficznym. Kolejna część pracy dotyczy najważniejszych i najbardziej widocznych cech gwar cieszyńskiej i żywieckiej. Następny rozdział traktuje o cieszyńskiej i żywieckiej leksykografii, zawiera charakterystykę dotychczas przygotowanych prac słownikowych dotyczących opisywanych terenów. Czwarty rozdział to charakterystyka teorii pól językowych, przy czym zasadnicza jego część to opis najnowszego ujęcia słownictwa tematycznego Barbary Batko-Tokarz, ale także Władysława Miodunki oraz Zofii Cygal-Krupy. W piątym rozdziale przedstawieni są muzycy, którzy udzielili wywiadów dialektologicznych. Zawiera on historię powstania, opisy działalności kapel góralskich, do których należą oraz ich najważniejsze osiągnięcia na poziomach krajowym i światowym. Ostatni rozdział to właściwa część słownikowa, gdzie znalazły się leksemy dotyczące instrumentów i ich części, pieśni ludowych i profesjolektu muzycznego. Po słowniku następuje zakończenie, bibliografia oraz aneks.