Odyseja w dawnym pisarstwie chrześcijańskim. Analiza motywów na wybranych przykładach

This paper aims to depict motives of Odyssey in old Christian wirtings. In the analyzed works, a huge role is played by the allegorical reading. The first part is focused on sources of the non-literal understanding of Homer’s text by philosophers and Church Fathers. Christian authors in drawing on Homer are guided by the idea of utilitas. Four texts from different epochs were analysed. There was interpreted the sermon of Maximus of Turin (4th/5th century), in which Odysseus tied to the mast is the allegory of Christ nailed to the cross. The apocrypha about the Apostle Andrew was analyzed, in which the narrative is modeled on the Odyssey. An exemplum from the Gesta Romanorum was also presented, where the Sirens are allegorically understood as temptresses through voice and music. An analysis of a sermon by Stefan Poniński (d. 1733) is presented, who included an exemplum in the text about the relationship between Odysseus and Penelope. The discussion of the texts made it possible to show that Odysseus, thanks to allegoresis, becomes a good Christian.

Celem pracy jest omówienie funkcjonowania motywów zaczerpniętych z Odysei w dawnej literaturze chrześcijańskiej. W analizowanych utworach ogromna rola przypada alegorycznemu odczytywaniu konkretnych wątków. Przedstawiono źródła niedosłownego rozumienia tekstu Homera u filozofów i Ojców Kościoła. Chrześcijańskim autorom w czerpaniu z Homera przyświeca idea utilitas. Zanalizowane zostały cztery teksty pochodzące z różnych epok. Omówiono kazanie Maksyma z Turynu (IV/V w.), w którym została zastosowana alegoria Odyseusza przywiązanego do masztu jako Chrystusa przybitego do krzyża. Poddano analizie apokryf o Apostole Andrzeju, w którym narracja budowana jest na wzór Odysei. Przybliżono również exemplum pochodzące z Gesta Romanorum, w którym alegorycznie pojmowane są Syreny jako kusicielki za sprawą głosu i muzyki. Przedstawiono analizę kazania Stefana Ponińskiego (zm. 1733), który w tekście umieścił exemplum o relacji Odyseusza i Penelopy. Omówienie tekstów pozwoliło wykazać, że Odys za sprawą alegorezy staje się dobrym chrześcijaninem.