«Finalmente poesia nascere» in Italia e la prima «lucidità del futurismo» polacca. Marinetti, Jankowski e i loro tentativi di rivoluzionare la letteratura sull’esempio di opere scelte

Niniejsza praca licencjacka skupia się na twórczości literackiej dwóch pierwszych futurystów Włoch i Polski – słynnego założyciela ruchu, Filippa Tommasa Marinettiego i zapomnianego przez wielu „Jana Chrzciciela polskiego futuryzmu”, Jerzego Jankowskiego. Pierwszy rozdział prezentuje kontekst historyczno-kulturowy początkowych lat XX wieku we Włoszech, jak i historię założenia futuryzmu, rolę Marinettiego w propagowaniu ruchu oraz jego wpływ na inne kierunki światowej awangardy. Drugi rozdział dotyczy pierwszych reakcji na futuryzm w Polsce i przełomowej działalności literackiej Jankowskiego. Natomiast w trzecim i ostatnim rozdziale przeprowadzam analizę komparatystyczną wybranych utworów obydwu poetów, która ukazuje, że Jankowski, którego rola prekursora futuryzmu w Polsce jest często podawana w wątpliwość przez literaturoznawców, był bliżej idei głoszonych przez Marinettiego niż ktokolwiek mógłby pomyśleć.

The present thesis focuses on the literary production of two firsts Futurists of Italy and Poland – the famous founder of the movement, Filippo Tommaso Marinetti and the forgotten by many “John the Baptist of Polish Futurism”, Jerzy Jankowski. The first chapter presents the historical-cultural context of the early years of the twentieth century, as well as the story of the foundation of Futurism, the role of Marinetti in promotion of the movement and its influence on other avant-garde currents of the world. The second chapter regards the first reactions to Futurism in Poland and Jankowski’s revolutionary literary pursuits. In the third and last chapter, on the other hand, I perform a comparative analysis of selected works of the two poets, which demonstrates that Jankowski, whose role of precursor of futurism in Poland is often called into question by literary scholars, was closer to the ideas promoted by Marinetti than one could ever think.

La presente tesi di laurea breve si concentra sulla produzione letteraria dei due primi futuristi d’Italia e della Polonia: il celebre fondatore del movimento, Filippo Tommaso Marinetti e il dimenticato da molti «Giovanni Battista del futurismo polacco», Jerzy Jankowski. Il primo capitolo presenta il contesto storico-culturale del primo Novecento in Italia, così come la storia della fondazione del futurismo, il ruolo di Marinetti nella promozione del movimento e il suo influsso su altre correnti avanguardistiche del mondo. Il secondo capitolo tratta delle prime reazioni al futurismo in Polonia e la rivoluzionaria attività letteraria di Jankowski. Nel terzo e finale capitolo, invece, viene effettuata un’analisi comparativa di opere scelte di entrambi i poeti la quale dimostra che Jankowski, il cui ruolo del precursore del futurismo in Polonia viene spesso messo in dubbio dagli studiosi della letteratura, era più vicino alle idee promosse da Marinetti di quanto si potesse pensare.