Wpływ czynników społeczno-ekonomicznych na szczęście społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej

Szczęście stanowi jedną z najważniejszych wartości dla większości ludzi. Jego źródła pozostają jednak przedmiotem sporów. Praca skupia się na analizie tego zagadnienia w ujęciu ogólnospołecznym, pod kątem ustalenia czynników społeczno-ekonomicznych determinujących poziom satysfakcji życiowej mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej. Przybliża ona dominujące poglądy dotyczące istoty szczęścia oraz teorie w zakresie sposobów osiągania go. Przeglądowi poddany zostaje szereg badań naukowych w dziedzinie źródeł szczęścia, zarówno na poziomie jednostkowym, jak i kolektywnym. Wnioski płynące z przeglądu literatury zostają skonfrontowane z poglądami dominującymi w społeczeństwie ustalonymi na bazie kompleksowego badania autorstwa Adriana Furnhama oraz Helen Cheng. Okazuje się, że choć w niektórych przypadkach kolektywne przekonania są słuszne, w innych bywają jednak nierealistyczne i dyktowane idealizmem. W rozdziale badawczym analizie ekonometrycznej podlega kwestia źródeł szczęścia w Europie Środkowo-Wschodniej. Obrany zostaje zestaw szesnastu zmiennych potencjalnie objaśniających poziom życiowej satysfakcji mieszkańców regionu w latach 2013-2019. Obejmują one szeroki zakres zagadnień społeczno-gospodarczych. W uzyskanym modelu istotna okazuje się większość zmiennych powiązanych z rozwarstwieniem społecznym, a kierunek ich oddziaływania sugeruje kluczową dla szczęścia rolę egalitaryzmu. Fakt ten stanowi argument na rzecz rozwijania polityk socjalnych, szczególnie jednak takich, których potencjał do obniżania produktywności gospodarek jest niewielki i które nie tworzą ryzyka powstawania pułapek ubóstwa wynikających między innymi ze zniechęcających do podejmowania pracy wymogów dochodowych. Model wykazuje bowiem również istotność PKB oraz stopy zatrudnienia w kontekście szczęścia społeczeństw. Choć praca może stanowić swego rodzaju drogowskaz dla władz państwowych, to koncentracja na maksymalizacji szczęścia jako głównym celu polityki wiąże się z szeregiem zagrożeń.

Happiness is one of the most important values for most people. However, its sources remain disputed. This paper focuses on analysing the issue from a society-wide perspective, with an emphasis on identifying the socio-economic factors that determine the level of life satisfaction of the inhabitants of Central and Eastern Europe. It explores some prevailing views on the nature of happiness and theories on how to achieve it. A number of scientific studies on the sources of life satisfaction, both at the individual and collective level, are reviewed. The findings are contrasted with common societal beliefs, based on a comprehensive study by Adrian Furnham and Helen Cheng. The comparison indicates that while in some cases the collective beliefs are correct, oftentimes they can be unrealistic and driven by idealism. The research chapter provides an econometric analysis of the sources of happiness in Central and Eastern Europe. A set of sixteen variables potentially explaining the level of life satisfaction of the region's residents in 2013-2019 is selected to cover a wide range of socio-economic issues. In the resulting linear regression model, most of the variables associated with social stratification prove to be significant, and the direction of their interaction suggests that egalitarianism plays a key role in happiness. This finding provides an argument for the development of social policies, in particular those with a low potential to reduce the productivity of economies and that do not create the risk of poverty traps due, among other things, to income requirements that discourage work, since the model also shows the relevance of GDP and the employment rate for the happiness of societies. While this study can provide guidance to governments, there are a number of risks in focusing on maximising happiness as a major policy objective.