Wstęp: Motywem podjęcia tematu spostrzegania przez młodzież problematyki śmierci było uzupełnienie wiedzy na temat wspomnianego zjawiska, ważnej z punktu widzenia pielęgniarki. Jest to istotne, bowiem pielęgniarka w swojej codziennej pracy spotyka się z problemem śmierci. Musi w związku z tym znać postawy, jakie wobec śmierci przejawiają ludzie w różnym wieku. W części teoretycznej pracy wyjaśniono pojęcie śmierci w psychologicznym i filozoficznym ujęciu, przedstawiono istotę postaw młodzieży wobec śmierci, opisano zaprzeczenie i afirmację jako postawy wobec śmierci oraz omówiono przygotowanie do śmierci. Cel pracy: Poznanie postaw, jakie młodzież przejawia względem śmierci. Postawy zostały zbadane za pomocą następujących kryteriów: obecność – brak myśli o śmierci u respondenta, częstość, z jaką myśli o śmierci pojawiały się u respondentów, aktywny lub bierny udział w rozmowie na temat śmierci, gotowość – brak gotowości do przygotowywania się do śmierci osoby bliskiej. Materiał i metoda: Badania empiryczne zostały przeprowadzone z wykorzystaniem metody sondażu diagnostycznego i techniki badań ankietowych. Skonstruowano autorski kwestionariusz ankiety składający się z metryczki i części merytorycznej. Udział w badaniu wzięło 108 osób w wieku 14 – 19 lat, pochodzących z terenu gminy Wolbrom oraz miasta Zawiercie. Gromadzenie materiału empirycznego odbyło się od czerwca do lipca 2020 roku. Dane empiryczne gromadzone były za pośrednictwem Internetu. Respondenci drogą elektroniczną otrzymywali indywidualnie kwestionariusz w formie dokumentu stworzonego w programie Ms Word. Dobierając respondentów zastosowano metodę kuli śnieżnej. Wyniki: 79% zbadanej młodzieży przyznało, iż w ciągu ich życia zdarzało się im myśleć o śmierci. Wśród respondentów przeważały osoby, które myślały o śmierci bardzo rzadko (37%) i rzadko (31%). 19% badanych zadeklarowało, iż myśli o śmierci czasami. Jedynie 13% zadeklarowało, że myśli o śmierci często. W rozmowach o śmierci aktywnie uczestniczyło 54% badanych, natomiast 46% zadeklarowało, iż takich rozmów unika. Niemal połowa respondentów nie wiedziała czy warto przygotowywać się do śmierci. 38% ankietowanych zadeklarowało, iż po śmierci bliskiej osoby odczuwało smutek, żal i rozgoryczenie. W opinii 62% uczestników badania istnieje „dobra” śmierć, która powinna być przede wszystkim bezbolesna i szybka. Uczestnictwo w pogrzebach zadeklarowało 84% zbadanej młodzieży. Głównym powodem uczestnictwa w pogrzebach było poczucie zobowiązania oraz przywiązanie do osoby zmarłej. Wnioski: Śmierć dla młodzieży jest zjawiskiem, które podczas jej doświadczania wywołuje negatywne stany emocjonalne, przede wszystkim związane z poczuciem przygnębienia. Myślenie o śmierci przez osoby młode wpisuje się z tego powodu w niezależną od wieku skłonność człowieka do unikania tego tematu. Młodzież jest bardziej skłonna do poruszania tematyki śmierci w rozmowach z rówieśnikami niż z osobami dorosłymi. Być może wiąże się to z tym, że rozmowa o śmierci jest w ich opinii trudna, więc odnoszenie się do niej w rozmowach z dorosłymi może prowadzić do odczuwania skrępowania. Negatywne emocje towarzyszące młodym osobom podczas myślenia i rozmawiania o śmierci mogą mieć związek z ich świadomością co do tego, że życie przemija, a śmierć prędzej czy później dotknie kogoś z ich bliskich, a także ich samych. Świadomość przemijalności życia może być też przyczyną tego, że rozmowy o śmierci są dla młodych osób trudniejsze od zwykłych rozmów. Wyniki niniejszych badań są przydatne w praktyce pielęgniarskiej, ponieważ znajomość postaw młodzieży wobec śmierci ułatwi zrozumienie młodych osób i zastosowanie właściwych oddziaływań interwencyjnych.
BACKGROUND: The motive for taking up the topic of adolescents' perceptions of the issue of death was to add to the knowledge of the said phenomenon, which is important from a nurse's point of view. This is important, because a nurse in her daily work encounters the problem of death. Therefore, she must know the attitudes that people of different ages display towards death. The theoretical part of the paper explains the concept of death in psychological and philosophical terms, presents the essence of attitudes of young people towards death, describes denial and affirmation as attitudes towards death, and discusses preparation for death. Objective of the study: To find out the attitudes that adolescents display toward death. Attitudes were examined using the following criteria: presence - absence of thoughts about death in the respondent, frequency with which thoughts about death appeared in the respondents, active or passive participation in the conversation about death, readiness - lack of readiness to prepare for the death of a loved one. Material and method: the empirical research was carried out using the method of diagnostic survey and survey technique. An author's survey questionnaire was constructed, consisting of a metric and a factual part. Participants in the study included 108 people aged 14 - 19, from the Wolbrom municipality and the city of Zawiercie. The collection of empirical material took place from June to July 2020. Empirical data were collected via the Internet. Respondents electronically received the questionnaire individually in the form of a document created in Ms Word. When selecting respondents, the snowball method was used. Results: 79% of the surveyed adolescents admitted that during their lives they had occasionally thought about death. Among the respondents, those who thought about death very rarely (37%) and rarely (31%) predominated. 19% of respondents declared that they thought about death sometimes. Only 13% declared that they think about death often. Fifty-four percent of respondents actively participated in conversations about death, while 46% declared that they avoid such conversations. Almost half of the respondents did not know whether it was worth preparing for death. 38% of respondents declared that they felt sadness, grief and bitterness after the death of a loved one. According to 62% of survey participants, there is a "good" death, which should be primarily painless and quick. Participation in funerals was declared by 84% of the surveyed youth. The main reasons for attending funerals were a sense of obligation and attachment to the deceased. Conclusions: Death for adolescents is a phenomenon that, when experienced, evokes negative emotional states, primarily related to a sense of despondency. Thinking about death by young people is, for this reason, part of the age-independent human tendency to avoid the subject. Adolescents are more likely to bring up the subject of death in conversations with their peers than with adults. Perhaps this is related to the fact that talking about death is, in their opinion, difficult, so referring to it in conversations with adults can lead to feelings of embarrassment. The negative emotions accompanying young people when thinking and talking about death may have to do with their awareness of the fact that life is passing and death will sooner or later affect someone close to them, as well as themselves. Awareness of the transience of life may also be a reason why young people find talking about death more difficult than normal conversations. The results of the present study are useful for nursing practice, as knowledge of adolescents' attitudes toward death will facilitate understanding of young people and the application of appropriate intervention interventions.
